Tranh Chấp Lối Đi Chung Giữa Các Hộ Gia Đình – Căn Cứ Pháp Lý Và Hướng Giải Quyết Mới Nhất 2025 

Tranh chấp lối đi chung là một trong những dạng tranh chấp đất đai phổ biến nhất hiện nay. Nguyên nhân chủ yếu đến từ việc không xác định rõ ranh giới, không có thỏa thuận bằng văn bản, hoặc một bên tự ý rào chắn, ngăn cản việc đi lại. Những tranh chấp này thường kéo dài, gây căng thẳng hàng xóm và ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt hằng ngày.

Bài viết này sẽ phân tích căn cứ pháp lý, quyền – nghĩa vụ của các bên, cũng như cách giải quyết tranh chấp lối đi chung theo quy định mới nhất năm 2025.

1. Lối đi chung là gì? Khi nào được xem là lối đi chung?

Lối đi chung là phần diện tích đất được nhiều hộ gia đình cùng sử dụng để đi lại, phục vụ nhu cầu sinh hoạt hằng ngày. Lối đi này có thể được hình thành từ thỏa thuận giữa các hộ hoặc tồn tại ổn định qua thời gian như một lối đi mặc định trong khu dân cư.

Theo pháp luật và thực tiễn, một lối đi được coi là lối đi chung khi đáp ứng một trong các yếu tố sau:

• Được sử dụng ổn định từ lâu, nhiều hộ cùng đi qua mà không có tranh chấp.

• Được thể hiện trên bản đồ địa chính, hồ sơ đo đạc hoặc trong giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của các hộ liên quan.

• Do các hộ tự thỏa thuận, chừa phần đất dùng chung để thuận tiện giao thông.

• Là lối đi bắt buộc theo Điều 171 Bộ luật Dân sự 2015, áp dụng khi một thửa đất bị vây bọc và không có lối đi ra đường công cộng.

Lối đi chung có thể là: đường đất, đường bê tông nhỏ, lối mòn, hẻm, hoặc phần đất lưu thông do các hộ tự mở. Việc xác định rõ đây có phải lối đi chung hay không là yếu tố quan trọng khi xảy ra tranh chấp.

2. Nguyên nhân phổ biến dẫn đến tranh chấp lối đi chung

Tranh chấp lối đi chung thường phát sinh khi các hộ gia đình không có thỏa thuận rõ ràng, hoặc quyền sử dụng lối đi không được ghi nhận chính thức trong giấy tờ đất. Một số nguyên nhân phổ biến gồm:

2.1. Tự ý rào chắn hoặc cản trở việc đi lại

Đây là nguyên nhân xảy ra nhiều nhất. Một hộ tự dựng cổng, hàng rào, trụ bê tông hoặc đặt vật cản khiến các hộ phía trong không thể đi ra đường công cộng.

2.2. Chiếm dụng lối đi chung để sử dụng riêng

Nhiều hộ dùng lối đi chung để đỗ xe, để vật liệu xây dựng, bày hàng hóa hoặc trồng cây… gây cản trở việc lưu thông.

2.3. Mâu thuẫn về chiều rộng hoặc ranh giới lối đi

Lối đi quá hẹp, không đủ cho xe máy hoặc xe tải nhỏ di chuyển, dẫn đến các hộ tranh cãi về nhu cầu mở rộng hoặc giữ nguyên.

2.4. Lối đi không được thể hiện rõ trên sổ đỏ hoặc bản đồ địa chính

Việc thiếu hồ sơ pháp lý cụ thể khiến các bên không thống nhất được phần diện tích nào là đất ở, phần nào là lối đi chung.

2.5. Thay đổi người sử dụng đất qua các thời kỳ

Khi đất chuyển nhượng, người chủ mới không đồng ý với lối đi cũ, dẫn tới tranh chấp với hộ phía trong.

2.6. Hộ phía ngoài cho rằng không có nghĩa vụ cho đi nhờ

Dù pháp luật quy định rõ quyền lối đi cho đất bị vây bọc, nhưng nhiều hộ vẫn từ chối mở lối, dẫn đến khiếu nại – kiện tụng.

3. Căn cứ pháp lý để giải quyết tranh chấp lối đi chung

Khi phát sinh tranh chấp lối đi chung giữa các hộ gia đình, việc dựa vào căn cứ pháp lý là yếu tố quyết định để xác định quyền – nghĩa vụ của mỗi bên. Hiện nay, các quy định quan trọng nhất liên quan đến lối đi chung gồm:

Xem thêm: https://luattamduc.vn/ky-gui-nha-dat-la-gi-quy-dinh-quy-trinh-luu-y-phap/

---

3.1. Điều 171 Bộ luật Dân sự 2015 – Quyền về lối đi qua

Đây là điều luật cốt lõi trong mọi tranh chấp lối đi.

Điều 171 quy định:

• Chủ sở hữu bất động sản bị vây bọc mà không có lối ra đường công cộng có quyền yêu cầu mở lối đi hợp lý.

• Bất động sản chịu hưởng quyền (hộ có đất phía ngoài) phải dành một phần diện tích làm lối đi trên nguyên tắc thuận tiện nhất và ít gây thiệt hại nhất.

• Các bên có thể thỏa thuận mức bồi thường, trừ khi lối đi đã hình thành ổn định từ lâu đời.

Quy định này giúp bảo vệ quyền tiếp cận giao thông của thửa đất phía trong.

---

3.2. Luật Đất đai 2013 – Xác định ranh giới và hiện trạng sử dụng đất

Luật Đất đai quy định:

• Ranh giới thửa đất được xác định dựa trên bản đồ địa chính, hồ sơ đo đạc, mốc giới thực tế.

• UBND xã có trách nhiệm xác minh hiện trạng, kiểm tra nguồn gốc lối đi.

• Hòa giải tại UBND xã là thủ tục bắt buộc trước khi khởi kiện Tòa án.

Nhờ vậy, cơ quan nhà nước có thể đánh giá khách quan diện tích nào thuộc đất ở, diện tích nào là lối đi chung.

---

3.3. Thông tư 25/2014/TT-BTNMT về bản đồ địa chính

Thông tư này quy định cách thể hiện:

• Lối đi, đường giao thông nội bộ

• Đường dân sinh sử dụng chung

• Chỉ giới, ranh giới thửa đất

Thông tin bản đồ địa chính là căn cứ quan trọng để chứng minh lối đi có tồn tại hợp pháp hay không.

---

3.4. Các văn bản về quy hoạch và đất sử dụng chung tại khu dân cư

Một số địa phương có quy định riêng về:

• Lối đi chung khu dân cư mới

• Đường dân sinh do tổ dân phố quản lý

• Quy chuẩn tối thiểu về lối đi cho từng khu vực

Các quy định này thường được trích dẫn khi giải quyết tranh chấp.

---

3.5. Tập quán, lịch sử sử dụng đất lâu dài

Trong nhiều trường hợp, lối đi:

• Đã tồn tại hàng chục năm

• Được người dân sử dụng ổn định

• Không có tranh chấp trước đó

Tòa án vẫn có thể công nhận lối đi chung dựa trên tập quán, dù không thể hiện trên sổ đỏ.

4. Quy trình giải quyết tranh chấp lối đi chung (Cập nhật 2025)

Để giải quyết tranh chấp lối đi chung đúng pháp luật và hạn chế mâu thuẫn leo thang, các bên nên thực hiện theo trình tự sau:

---

4.1. Bước 1: Thu thập tài liệu, chứng cứ liên quan

Việc chuẩn bị tài liệu đầy đủ giúp chứng minh lối đi đã tồn tại và được sử dụng như thế nào. Cần thu thập:

• Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của các hộ liên quan

• Trích lục bản đồ địa chính các thời kỳ

• Biên bản đo đạc, xác định mốc giới

• Ảnh, video ghi lại quá trình sử dụng lối đi

• Lời chứng của hàng xóm, tổ trưởng dân phố, người cao tuổi

• Hồ sơ quy hoạch, bản vẽ hiện trạng nếu có

---

4.2. Bước 2: Thương lượng – hòa giải tại khu dân cư

Nên ưu tiên giải quyết nội bộ để giữ hòa khí giữa các gia đình.

• Hai bên trao đổi về lịch sử sử dụng lối đi

• Xem xét nhu cầu thực tế của từng hộ

• Đề xuất phương án mở rộng, thu hẹp hoặc phân chia quyền sử dụng

• Lập biên bản thỏa thuận (nếu thành công)

Trong nhiều trường hợp, chỉ cần làm rõ hiểu lầm là tranh chấp được giải quyết.

---

4.3. Bước 3: Hòa giải bắt buộc tại UBND xã/phường

Theo Luật Đất đai, đây là bước bắt buộc trước khi khởi kiện Tòa án.

UBND xã sẽ:

• Mời các bên lên làm việc

• Xác minh hiện trạng thực tế

• Kiểm tra hồ sơ, bản đồ địa chính

• Mời cán bộ địa chính, tổ trưởng khu phố cùng tham gia

• Tổ chức phiên hòa giải và lập biên bản hòa giải (thành hoặc không thành)

Biên bản hòa giải là tài liệu bắt buộc khi muốn khởi kiện.

---

4.4. Bước 4: Khởi kiện tại Tòa án (nếu hòa giải không thành)

Khi tranh chấp không thể giải quyết bằng thương lượng, các bên có quyền đưa vụ việc ra Tòa án nhân dân có thẩm quyền.

Tòa án sẽ:

• Yêu cầu đo đạc, thẩm định thực địa

• Xem xét bản đồ địa chính qua nhiều giai đoạn

• Đánh giá lịch sử sử dụng lối đi

• Lấy lời khai nhân chứng

• Xem xét mức độ hợp lý của lối đi đề xuất

• Phán quyết việc công nhận lối đi chung hoặc quyền mở lối đi

Phán quyết của Tòa có thể bao gồm:

• Buộc bên rào chắn tháo dỡ hàng rào, vật cản

• Xác định độ rộng, chiều dài của lối đi chung

• Quy định mức bồi thường (nếu có)

• Buộc các bên thực hiện theo đúng ranh giới

---

4.5. Bước 5: Thi hành phán quyết và đảm bảo sử dụng ổn định

Sau khi có quyết định của Tòa hoặc biên bản hòa giải thành:

• Cơ quan chức năng hỗ trợ đo đạc và cắm mốc

• Các hộ phải sử dụng lối đi theo đúng phạm vi

• Không được tự ý mở rộng hoặc chiếm dụng trở lại

• Bất kỳ hành vi vi phạm nào có thể bị cưỡng chế hoặc xử phạt

Xem phim: https://luattamduc.vn/thu-hoi-dat-boi-thuong-ho-tro-tai-dinh-cu/

5. Các trường hợp tranh chấp lối đi chung thường gặp và hướng xử lý

Trong thực tế, tranh chấp lối đi chung giữa các hộ gia đình xảy ra dưới nhiều dạng khác nhau. Dưới đây là những tình huống phổ biến nhất và cách giải quyết theo quy định pháp luật.

---

5.1. Hộ gia đình tự ý rào chắn hoặc bịt kín lối đi chung

Tình huống:
Một hộ dựng cổng, hàng rào, đặt chậu cây, trụ bê tông hoặc bất kỳ vật cản nào làm cản trở việc đi lại.

Cách xử lý:

• Thu thập hình ảnh, video về hành vi chắn lối.

• Yêu cầu hộ vi phạm tháo dỡ.

• Gửi đơn đến UBND xã/phường đề nghị xử lý hành vi cản trở lối đi chung.

• Nếu không được giải quyết → yêu cầu Tòa án buộc tháo dỡ theo Điều 171 BLDS.

Kết luận pháp lý:
Lối đi chung không thể bị chiếm dụng; mọi người đều có quyền sử dụng hợp pháp.

---

5.2. Hộ phía ngoài không cho hộ phía trong đi qua

Tình huống:
Hộ trong bị vây bọc, không có lối ra đường công cộng nhưng hộ phía ngoài lại từ chối cho đi nhờ.

Cách xử lý:

• Yêu cầu mở lối đi hợp lý theo Điều 171 BLDS.

• Nếu hai bên không thỏa thuận được → yêu cầu UBND xã hòa giải.

• Không thành → khởi kiện Tòa án để xác định lối đi bắt buộc.

Lưu ý:
Lối đi nên mở ở vị trí thuận tiện nhất và gây ít thiệt hại nhất cho hộ phía ngoài.

---

5.3. Tranh chấp lối đi đã sử dụng ổn định lâu năm nhưng không ghi trong sổ đỏ

Tình huống:
Lối đi có từ nhiều năm trước, người dân dùng chung nhưng hồ sơ địa chính lại không thể hiện.

Cách xử lý:

• Thu thập nhân chứng (hàng xóm, tổ trưởng dân phố).

• Tìm bản đồ địa chính cũ hoặc hồ sơ giấy tờ liên quan.

• Chứng minh lối đi đã tồn tại theo tập quán địa phương.

• Yêu cầu UBND xã xác minh hiện trạng.

• Nếu cần → khởi kiện để Tòa án công nhận lối đi chung.

Pháp lý:
Tòa án được quyền công nhận lối đi theo tập quán dù không ghi trong sổ đỏ.

---

5.4. Tranh chấp về độ rộng, kích thước lối đi

Tình huống:
Hai hộ mâu thuẫn về việc lối đi quá hẹp hoặc một bên tự ý mở rộng, thu hẹp.

Cách xử lý:

• Đo đạc lại theo bản đồ địa chính.

• Xem xét nhu cầu đi lại thực tế (xe máy, xe ba gác, xe tải nhỏ…).

• Thương lượng chiều rộng hợp lý (thường 1–2 m tùy khu vực).

• Tòa án sẽ quyết định nếu không thỏa thuận được.

---

5.5. Tranh chấp do thay đổi chủ đất hoặc mua bán đất nhưng không thỏa thuận lối đi

Tình huống:
Hộ mua đất mới không biết về lối đi chung hoặc không đồng ý với lối đi cũ.

Cách xử lý:

• Kiểm tra lại hợp đồng chuyển nhượng.

• Xem bản đồ địa chính qua các thời kỳ.

• Áp dụng Điều 171 BLDS để yêu cầu mở lại lối đi.

• Cần thiết → khởi kiện yêu cầu bảo vệ quyền sử dụng lối đi hợp pháp.

---

5.6. Tranh chấp lối đi chung trong hẻm nhỏ hoặc khu dân cư đông đúc

Tình huống:
Lối đi chật hẹp, nhiều hộ đi qua; ai cũng muốn mở rộng nhưng không ai muốn hy sinh đất.

Cách xử lý:

• Xem xét quy hoạch khu dân cư.

• Đề xuất phương án đồng thuận (mỗi hộ nhường một phần).

• Nếu vướng mắc → cơ quan chức năng hỗ trợ đo đạc và phân định.

6. Kinh nghiệm thực tế giúp hạn chế và xử lý tranh chấp lối đi chung

Tranh chấp lối đi chung thường kéo dài và gây ảnh hưởng lớn đến sinh hoạt hàng ngày. Từ thực tiễn giải quyết của tòa án, hòa giải cơ sở và kinh nghiệm từ các luật sư chuyên về đất đai, có thể rút ra một số kinh nghiệm quan trọng sau:

6.1. Xác lập thỏa thuận bằng văn bản ngay từ đầu

Khi tách thửa, chuyển nhượng hoặc xây dựng nhà, các hộ nên lập văn bản thỏa thuận về lối đi nêu rõ:

• Chiều rộng, chiều dài lối đi;

• Quyền và nghĩa vụ của mỗi hộ;

• Quy tắc sử dụng chung: không để vật cản, không xây dựng lấn chiếm;

• Thỏa thuận về sửa chữa, bảo trì nếu có.

Văn bản nên được công chứng hoặc xác nhận của UBND xã/phường để tăng tính pháp lý.

6.2. Không tự ý xây dựng hoặc rào chắn trên phần lối đi chung

Dù cho rằng diện tích đó thuộc đất của mình, việc tự ý xây dựng, đặt vật cản, dựng rào… dễ dẫn đến:

• Vi phạm Luật Đất đai;

• Gây xung đột căng thẳng với hàng xóm;

• Rủi ro bị xử phạt hoặc buộc tháo dỡ.

Trước khi thay đổi, nên trao đổi với các hộ liên quan hoặc xin ý kiến chính quyền.

6.3. Lưu giữ đầy đủ giấy tờ pháp lý

Với những khu vực có lối đi sử dụng từ lâu, hơn 20–30 năm, việc lưu giữ:

• Giấy tờ chuyển nhượng cũ;

• Bản đồ giải thửa;

• Sơ đồ phân lô;

• Biên bản họp gia đình;

• Lời khai nhân chứng xung quanh;

… sẽ giúp chứng minh tính ổn định và liên tục của lối đi khi xảy ra tranh chấp.

6.4. Hạn chế xung đột, ưu tiên hòa giải trước khi kiện

Kinh nghiệm cho thấy những tranh chấp lối đi chung thường kéo dài từ vài tháng đến vài năm nếu kiện ra tòa.
Vì thế:

• Hòa giải tại tổ dân phố/khu dân cư;

• Mời trưởng ấp, tổ trưởng hoặc cán bộ địa chính đến trao đổi;

• Nhờ luật sư tư vấn từ đầu để chọn phương án mềm dẻo.

Thường các bên sẽ dễ đạt thỏa thuận hơn khi có sự trung gian.

6.5. Sử dụng dịch vụ đo đạc – lập bản đồ diện tích lối đi

Nhiều tranh chấp xuất phát từ thiếu bản đồ hiện trạng.
Do đó, nên thuê đơn vị đo đạc chuyên nghiệp để xác định:

• Hướng đi;

• Chiều rộng;

• Các vị trí bị lấn chiếm.

Bản đồ đo đạc mới có giá trị lớn trong quá trình hòa giải và tố tụng.

6.6. Nhờ luật sư hỗ trợ khi tranh chấp trở nên phức tạp

Luật sư sẽ giúp:

• Xác định đúng quyền lối đi theo Điều 171 LĐĐ 2013 & BLDS 2015;

• Soạn đơn yêu cầu mở lối đi;

• Thu thập chứng cứ và làm việc với cơ quan Nhà nước;

• Đại diện thương lượng hoặc tham gia tố tụng.

Điều này đặc biệt cần thiết khi một trong các bên cố tình gây cản trở hoặc có hành vi vi phạm nghiêm trọng.

Thông tin liên hệ:

Văn phòng Luật sư Châu Đốc – Chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh
📍 Địa chỉ: 92/49/7/20 Nguyễn Thị Chạy, khu phố Chiêu Liêu, Phường Dĩ An, Thành phố Hồ Chí Minh.
📞 Điện thoại: 0987 79 16 32
✉️ Email: luattamduc.law@gmail.com
🌐 Website: luattamduc.vn
📘 Facebook: Luật sư Dân sự
🎵 TikTok: @luatsutuvantphcm
📍 Google Maps: Xem bản đồ
🕐 Thời gian làm việc: Thứ 2 – Thứ 7 (8:00 – 17:00)