Từ ngày 10/01/2025, các quy định mới liên quan đến đăng ký thường trú và tạm trú chính thức có hiệu lực theo Nghị định 154/2024/NĐ-CP, thay đổi nhiều thủ tục quan trọng liên quan đến nơi cư trú của công dân.

Nội dung trang

Đến 15/12/2025, chế tài xử phạt mới về vi phạm cư trú theo Nghị định 282/2025/NĐ-CP cũng bắt đầu được áp dụng.

Những thay đổi này giúp quá trình đăng ký cư trú đơn giản hơn, cắt giảm giấy tờ, tăng cường sử dụng Căn cước điện tử – VNeID, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý.

Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu chi tiết và đầy đủ nhất về những điểm mới của cư trú năm 2025.

1. Cắt giảm hàng loạt giấy tờ khi đăng ký cư trú

Từ ngày 10/01/2025, Nghị định 154/2024/NĐ-CP chính thức áp dụng cơ chế “giảm giấy – tăng dữ liệu điện tử” khi người dân thực hiện các thủ tục đăng ký thường trú, tạm trú, tạm vắng hoặc thay đổi thông tin cư trú.

Đây là một trong những cải cách đáng chú ý nhất của năm 2025, giúp bỏ bớt nhiều loại giấy tờ mà trước đây người dân phải nộp đi nộp lại.

1.1. Những loại giấy tờ KHÔNG còn bắt buộc phải nộp

Trước năm 2025, khi đăng ký cư trú, người dân thường phải chuẩn bị nhiều giấy tờ, như:

Giấy chứng nhận kết hôn
Giấy khai sinh
Sổ hộ khẩu (đã bỏ nhưng vẫn bị yêu cầu bản photo trong nhiều trường hợp)
Hợp đồng mua bán nhà đất
Sổ đỏ / sổ hồng
Giấy xác nhận tạm trú của chủ nhà
Giấy xác nhận quan hệ cha mẹ – con
Giấy tờ chứng minh chỗ ở hợp pháp

Nhưng từ 2025, các giấy tờ này chỉ cần nộp khi cơ quan công an không lấy được dữ liệu từ hệ thống.

Nghĩa là:

➡️ Nếu dữ liệu đã có trên Căn cước công dân, VNeID, hoặc Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư, bạn không cần mang theo.
➡️ Hệ thống sẽ tự đối chiếu thông tin mà không yêu cầu giấy tờ bản giấy.

1.2. Cơ quan công an sẽ tự tra cứu những thông tin nào?

Theo cơ chế mới, cán bộ đăng ký cư trú có quyền truy cập vào:

✔ Dữ liệu nhân thân

Ngày sinh
Tình trạng hôn nhân
Quan hệ gia đình
Thông tin cha mẹ – con
Thông tin người giám hộ

✔ Dữ liệu về nhân khẩu

Nơi thường trú
Nơi tạm trú
Thời điểm bắt đầu cư trú
Lịch sử thay đổi cư trú
Thông tin xóa cư trú

✔ Dữ liệu về chỗ ở hợp pháp

Bao gồm các thông tin đã được cập nhật vào cơ sở dữ liệu đất đai và cư trú:

Thông tin cấp sổ hồng
Quyền sở hữu nhà ở
Địa chỉ nhà/đất
Tình trạng sử dụng

Nhờ vậy, người dân không cần phải mang tài liệu chứng minh chỗ ở hợp pháp trong nhiều trường hợp đăng ký cư trú.

1.3. Khi nào người dân vẫn phải nộp giấy tờ bản giấy?

Bạn chỉ phải bổ sung giấy tờ nếu rơi vào 1 trong 3 trường hợp sau:

(1) Dữ liệu chưa được cập nhật vào hệ thống

Ví dụ:

Mới mua nhà nhưng chưa sang tên
Trẻ mới sinh mà chưa đăng ký khai sinh điện tử
Thay đổi tình trạng hôn nhân nhưng chưa cập nhật vào dữ liệu dân cư

(2) Dữ liệu đã cập nhật nhưng bị sai hoặc thiếu

Người dân cần cung cấp giấy tờ để cơ quan công an đối chiếu và điều chỉnh.

(3) Trường hợp đặc biệt theo quy định

Như:

Người có chỗ ở không ổn định
Người sống trên tàu, thuyền, phương tiện di chuyển
Người sinh sống tại khu vực chưa được số hóa 100%

1.4. Lợi ích lớn cho người dân

Cải cách này mang lại các lợi ích thực tế sau:

➡ Tiết kiệm thời gian

Không còn cảnh mang theo xấp giấy tờ, đi photo, công chứng, hoặc quay về lấy bổ sung.

➡ Hạn chế sai sót hồ sơ

Dữ liệu số hóa giúp giảm nhầm lẫn, thiếu thông tin, sai thông tin.

➡ Giảm tiếp xúc, giảm chi phí

Không cần:

Công chứng giấy tờ
Photo
Đi lại nhiều lần
Nộp lại hồ sơ ở các thủ tục khác nhau

➡ Tiến tới quản lý cư trú hoàn toàn số hóa

Đây là bước quan trọng hướng tới việc thay thế hoàn toàn sổ tạm trú, giấy xác nhận cư trú bằng dữ liệu điện tử.

1.5. Cách người dân chủ động kiểm tra dữ liệu để khỏi phải nộp giấy tờ

Muốn hồ sơ được xử lý nhanh, người dân nên:

✔ Kiểm tra thông tin cá nhân trên ứng dụng VNeID

Nếu thấy sai – yêu cầu chỉnh sửa ngay.

✔ Hàm lượng dữ liệu cần có:

Thông tin nhân thân
Tình trạng hôn nhân
Quan hệ gia đình
Nơi thường trú
Nơi tạm trú
Thông tin chỗ ở hợp pháp

✔ Đối với chủ nhà/nhà trọ

Nên cập nhật thông tin chỗ ở hợp pháp và khai báo tạm trú cho người thuê đầy đủ.

1.6. Ý nghĩa của quy định mới

Giảm giấy tờ → thuận tiện cho người dân
Tăng dữ liệu điện tử → chính xác, minh bạch
Tạo nền tảng cho các thủ tục khác: bảo hiểm, khai sinh, hộ tịch, đất đai…
Hạn chế tình trạng tiêu cực khi xử lý hồ sơ

Đây là cải cách lớn mang tính dài hạn, giúp quản lý cư trú hiện đại – thống nhất – minh bạch hơn.

Quy định mới về đăng ký thường trú, tạm trú năm 2025

2. Quy định mới về đăng ký thường trú cho trẻ em

Việc đăng ký thường trú cho trẻ em trong năm 2025 có nhiều thay đổi quan trọng, phù hợp với xu hướng số hóa cư trú và đảm bảo quyền được khai sinh – khai cư trú cho mọi trẻ em ngay từ khi chào đời.

Quy định mới nhằm giảm thủ tục cho cha mẹ, đồng thời đảm bảo trẻ em được quản lý nhân thân thống nhất trong Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư.

2.1. Thời hạn đăng ký thường trú bắt buộc cho trẻ em

Theo Nghị định 154/2024/NĐ-CP:

➡️ Trong vòng 60 ngày kể từ khi khai sinh, trẻ em phải được đăng ký thường trú.

Đây là nghĩa vụ pháp lý bắt buộc đối với cha, mẹ hoặc người giám hộ.

Ý nghĩa của thời hạn này:

Đảm bảo trẻ được xác lập danh tính cư trú ngay từ đầu.
Tạo nền tảng cho việc tham gia BHYT, học mẫu giáo, tiêm chủng, hưởng trợ cấp xã hội.
Tránh trường hợp trẻ không có thông tin cư trú dẫn đến khó khăn khi làm giấy tờ khác.

2.2. Ai có trách nhiệm đăng ký thường trú cho trẻ?

Theo quy định:

✔ Cha hoặc mẹ
✔ Người giám hộ (khi cha mẹ không còn, mất năng lực hành vi, hoặc theo quyết định của cơ quan có thẩm quyền)

Trách nhiệm cụ thể:

Nộp hồ sơ đăng ký cư trú
Cung cấp thông tin liên quan đến trẻ
Kê khai tờ khai thay đổi thông tin cư trú
Xác nhận ý kiến trên tờ khai (bắt buộc với người chưa đủ 18 tuổi)

2.3. Hồ sơ đăng ký thường trú cho trẻ em năm 2025 (đã tinh giản)

Hồ sơ chỉ còn 2 thành phần chính:

(1) Tờ khai thay đổi thông tin cư trú

Trong tờ khai sẽ có mục thể hiện ý kiến của cha mẹ/người giám hộ đối với trẻ dưới 18 tuổi.

(2) Giấy tờ chứng minh chỗ ở hợp pháp

➡️ Chỉ nộp khi dữ liệu không được tra cứu tự động từ hệ thống.

Lưu ý quan trọng:

Không còn yêu cầu xuất trình bản giấy Sổ hộ khẩu (vốn đã bị thu hồi).
Không bắt buộc giấy khai sinh nếu dữ liệu đã được đồng bộ từ Cơ sở dữ liệu hộ tịch.
Không cần giấy tờ xác nhận quan hệ cha mẹ – con nếu đã có thông tin trong dữ liệu dân cư.

2.4. Đăng ký thường trú cho trẻ khi cha mẹ không có nơi cư trú hợp pháp

Đây là nhóm trường hợp đặc biệt được Nghị định 154/2024/NĐ-CP quy định chi tiết.

Trẻ vẫn được đăng ký cư trú nếu:

Cha mẹ không có nhà ở
Cha mẹ sống thuê nhưng không có hợp đồng
Cha mẹ ở nhờ hoặc sống tạm bợ
Cha mẹ làm nghề di chuyển liên tục (tài xế, thuyền viên, lao động lưu động…)

Cách xử lý theo quy định:

✔ Đối với cha mẹ ở nhờ/thuê không hợp đồng
→ Chủ hộ xác nhận đồng ý cho đăng ký cư trú hoặc xác nhận thực tế sinh sống.
→ Nếu không xác nhận, cơ quan công an rà soát thực tế tại nơi cư trú để ghi nhận.

✔ Đối với cha mẹ không có nơi ở cố định
→ Trẻ được đăng ký cư trú theo phương án cư trú đặc thù, dựa trên nơi “thường xuyên sinh sống”.

✔ Đối với trẻ bị bỏ rơi, trẻ không có nơi nương tựa
→ Cơ quan tiếp nhận (UBND, công an, bệnh viện) có trách nhiệm khai sinh – khai cư trú cho trẻ.

2.5. Đăng ký thường trú của trẻ trong trường hợp cha mẹ ly hôn

Năm 2025, dữ liệu cư trú được đồng bộ nên thủ tục rõ ràng hơn:

Trẻ có thể đăng ký thường trú theo:

Cha, nếu đang sống với cha
Mẹ, nếu đang sống với mẹ
Người giám hộ, nếu có quyết định

Cần lưu ý:

✔ Không cần bản giấy quyết định ly hôn nếu dữ liệu đã cập nhật.
✔ Nếu cha hoặc mẹ phản đối việc đăng ký cư trú cho trẻ, cơ quan công an xác định người trực tiếp nuôi con theo bản án/tự thỏa thuận để xử lý.

2.6. Quy trình đăng ký thường trú cho trẻ em (đơn giản hóa)

Bước 1: Chuẩn bị hồ sơ

Tờ khai thay đổi thông tin cư trú
Các giấy tờ khác (chỉ khi hệ thống không truy xuất được)

Bước 2: Nộp hồ sơ

Có 3 hình thức:

✔ Nộp trực tiếp tại Công an xã/phường/thị trấn
✔ Nộp qua Cổng Dịch vụ công
✔ Nộp qua ứng dụng VNeID

Bước 3: Kiểm tra thông tin

Cơ quan công an tự kiểm tra:

Quan hệ cha mẹ – con
Nơi ở hợp pháp
Dữ liệu hộ tịch

Bước 4: Phê duyệt

Nếu đủ điều kiện → cấp đăng ký thường trú dạng điện tử, cập nhật trên VNeID.

2.7. Lợi ích của việc đăng ký thường trú cho trẻ đúng hạn

✔ Dễ dàng làm BHYT trẻ em

✔ Thuận lợi nhập học mẫu giáo – tiểu học

✔ Được hưởng các chính sách an sinh

✔ Tránh tình trạng phải “sửa hồ sơ cư trú” sau này

✔ Dữ liệu chuẩn hóa ngay từ đầu, không cần sửa thông tin nhân thân

2.8. Trẻ không đăng ký thường trú trong 60 ngày có bị phạt không?

Không.

Phạt hành chính chỉ áp dụng cho người có trách nhiệm đăng ký (cha mẹ, người giám hộ), không áp dụng cho trẻ.

Tuy nhiên:

Trẻ không được tham gia các dịch vụ công thuận lợi
Nhiều thủ tục sinh hoạt cần nơi cư trú sẽ bị chậm
Cơ quan công an có thể yêu cầu giải trình lý do đăng ký trễ hạn

3. Đăng ký cư trú cho người “không có nơi ở cố định”

Đây là điểm mới rất đáng chú ý.

Áp dụng cho người:

Sống trên tàu, thuyền, phương tiện lưu động
Người làm việc di chuyển liên tục
Người không có chỗ ở ổn định

Theo quy định mới:

Công dân có thể đăng ký cư trú tại:

Nơi đăng ký phương tiện, hoặc
Địa điểm phương tiện thường xuyên đậu, đỗ

Điều kiện là không thuộc khu vực cấm, khu vực quân sự, an ninh.

Người dân sẽ kê khai theo tờ khai dành riêng, có xác nhận về phương tiện và địa điểm neo đậu thường xuyên.

4. Quy định về tạm trú năm 2025

4.1 Thời hạn tạm trú

Tối đa 02 năm/lần
Được gia hạn nhiều lần nếu còn đủ điều kiện

4.2 Nơi không được đăng ký tạm trú

Theo Luật Cư trú:

Khu vực cấm xây dựng
Nhà tạm bợ, vật liệu không kiên cố
Nhà không đủ điều kiện an toàn
Nơi không được phép sử dụng làm nơi ở

5. Hệ thống Cơ sở dữ liệu cư trú thống nhất toàn quốc

Năm 2025 bắt đầu vận hành đầy đủ:

Cơ sở dữ liệu dân cư
Cơ sở dữ liệu về cư trú
Cơ sở dữ liệu căn cước

Tích hợp 15 trường thông tin, như:

Nơi thường trú
Nơi tạm trú
Lý do xóa đăng ký cư trú
Thời điểm bắt đầu cư trú
Tình trạng vắng mặt, tạm vắng

Điều này giúp:

Quản lý cư trú minh bạch, hiện đại
Rút ngắn thời gian xử lý hồ sơ
Giảm tối đa giấy tờ phải xuất trình

6. Quy định mới về xử phạt cư trú – áp dụng từ 15/12/2025

Theo Nghị định 282/2025/NĐ-CP, mức phạt đối với hành vi vi phạm cư trú tăng lên rõ rệt.

6.1 Mức phạt mới

500.000 – 1.000.000 đồng: Không đăng ký tạm trú khi ở tại chỗ ở trên 30 ngày
Không khai báo thường trú, tạm trú
Không khai báo tạm vắng
Không xuất trình giấy tờ cư trú khi kiểm tra

6.2 Cơ quan chức năng sẽ xử phạt mạnh

Đặc biệt đối với người:

Thuê trọ nhưng không đăng ký tạm trú
Chủ nhà trọ không khai báo cư trú cho người ở
Người ở lâu dài nhưng không cập nhật nơi cư trú

7. Quy định về xóa đăng ký cư trú

Cơ quan đăng ký cư trú được quyền xóa đăng ký thường trú/tạm trú nếu:

Công dân chuyển đến nơi ở mới
Không sinh sống tại nơi đăng ký
Bị thu hồi chỗ ở hợp pháp
Có quyết định xử lý theo pháp luật

Nếu từ chối xóa, cơ quan công an phải trả lời bằng văn bản, ghi rõ lý do — đây là điểm tiến bộ, minh bạch.

8. Người dân cần làm gì trong năm 2025?

✔ Chủ động đăng ký thường trú/tạm trú đúng quy định
✔ Kiểm tra thông tin của mình trên VNeID
✔ Thực hiện khai sinh – khai cư trú cho trẻ trong thời hạn 60 ngày
✔ Đối với người thuê trọ: phải đăng ký tạm trú để tránh bị xử phạt
✔ Chủ cơ sở cho thuê trọ nên chủ động cập nhật cư trú cho người thuê

9. Kết luận

Năm 2025 đánh dấu bước chuyển lớn trong quản lý cư trú tại Việt Nam:

Tinh giản giấy tờ
Tăng tính điện tử hóa
Quy định rõ ràng hơn cho nhóm dân cư đặc thù
Chế tài xử phạt mạnh hơn

Người dân cần nắm rõ các quy định mới để thực hiện đúng, tránh vi phạm và hưởng quyền lợi đầy đủ.

Nếu bạn cần tư vấn cụ thể về thủ tục đăng ký thường trú, tạm trú, xóa đăng ký cư trú, hoặc tranh chấp liên quan đến chỗ ở — hãy liên hệ để được hỗ trợ trực tiếp.

Thông tin liên hệ:

Văn phòng Luật sư Châu Đốc – Chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh
📍 Địa chỉ: 92/49/7/20 Nguyễn Thị Chạy, khu phố Chiêu Liêu, Phường Dĩ An, Thành phố Hồ Chí Minh.
📞 Điện thoại: 0987 79 16 32
✉️ Email: luattamduc.law@gmail.com
🌐 Website: luattamduc.vn
📘 Facebook: Luật sư Dân sự
🎵 TikTok: @luatsutuvantphcm
📍 Google Maps: Xem bản đồ
🕐 Thời gian làm việc: Thứ 2 – Thứ 7 (8:00 – 17:00)