Giành quyền nuôi con khi ly hôn – Những yếu tố Tòa án xem xét

Trong các vụ ly hôn, vấn đề giành quyền nuôi con luôn là mối quan tâm hàng đầu của cả cha và mẹ. Việc ai là người trực tiếp nuôi con sau ly hôn không chỉ ảnh hưởng đến quyền lợi, sự phát triển toàn diện của con cái mà còn quyết định nghĩa vụ cấp dưỡng, trách nhiệm pháp lý của mỗi bên. Vậy, Tòa án dựa trên những yếu tố nào để xem xét quyền nuôi con khi ly hôn? Bài viết này sẽ phân tích chi tiết các tiêu chí pháp luật hiện hành, giúp bạn hiểu rõ và có sự chuẩn bị tốt nhất nếu rơi vào trường hợp này. 

---

1. Nguyên tắc chung về quyền nuôi con khi ly hôn

Trong các vụ ly hôn, vấn đề con cái luôn là nội dung quan trọng và nhạy cảm nhất. Không ít trường hợp, cha mẹ không thể tự thỏa thuận được ai sẽ là người trực tiếp nuôi con, dẫn đến tranh chấp gay gắt tại Tòa án. Để giải quyết, Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014 đã đặt ra những nguyên tắc chung mà Tòa án phải tuân thủ khi xem xét quyền nuôi con sau ly hôn.

Trước hết, Tòa án luôn căn cứ vào quyền lợi về mọi mặt của con để đưa ra quyết định. Điều này có nghĩa là con sẽ được sống trong môi trường tốt nhất cả về vật chất lẫn tinh thần, được chăm sóc, nuôi dưỡng và giáo dục đầy đủ, phù hợp với sự phát triển toàn diện. Việc lựa chọn cha hay mẹ làm người trực tiếp nuôi con không nhằm bảo vệ lợi ích riêng của cha hoặc mẹ, mà hoàn toàn dựa trên việc bên nào có điều kiện tốt hơn để đảm bảo quyền lợi cho con.

Đối với trẻ dưới 36 tháng tuổi, pháp luật ưu tiên giao con cho mẹ trực tiếp nuôi dưỡng. Quy định này xuất phát từ đặc điểm tâm sinh lý của trẻ nhỏ, ở giai đoạn đầu đời cần sự quan tâm, chăm sóc đặc biệt từ người mẹ. Tuy nhiên, Tòa án vẫn có thể xem xét giao con cho cha trong trường hợp người mẹ không đủ điều kiện nuôi dưỡng, ví dụ như mắc bệnh nặng, không có chỗ ở ổn định hoặc không có khả năng chăm sóc cơ bản cho con.

Đối với trẻ từ đủ 7 tuổi trở lên, Tòa án phải lắng nghe và xem xét nguyện vọng của con. Đây là nguyên tắc nhằm đảm bảo quyền được bày tỏ ý kiến của trẻ em theo đúng tinh thần của Công ước quốc tế về quyền trẻ em mà Việt Nam là thành viên. Tuy nhiên, nguyện vọng của con chỉ mang tính chất tham khảo, không phải yếu tố quyết định tuyệt đối, bởi Tòa án còn phải cân nhắc đến điều kiện thực tế của cha, mẹ.

Một nguyên tắc quan trọng khác là dù bên nào được quyền trực tiếp nuôi con thì bên còn lại vẫn có nghĩa vụ cấp dưỡng để đảm bảo chi phí nuôi con hàng tháng. Mức cấp dưỡng sẽ do hai bên thỏa thuận, nếu không thỏa thuận được thì Tòa án sẽ quyết định căn cứ vào thu nhập, khả năng tài chính và nhu cầu thiết yếu của con. Đồng thời, cha hoặc mẹ không trực tiếp nuôi con vẫn có quyền, nghĩa vụ thăm nom, chăm sóc và giáo dục con, không ai được phép cản trở quyền này.

Như vậy, có thể thấy rằng pháp luật Việt Nam luôn đặt lợi ích của trẻ em ở vị trí trung tâm khi giải quyết vấn đề nuôi con sau ly hôn. Điều này cũng nhắc nhở cha mẹ rằng, dù hôn nhân tan vỡ nhưng trách nhiệm và tình cảm dành cho con cái vẫn cần được duy trì, nhằm tạo điều kiện tốt nhất cho sự phát triển của trẻ.

---

2. Các yếu tố Tòa án xem xét khi giao quyền nuôi con

2.1. Điều kiện kinh tế và tài chính

• Thu nhập hàng tháng, nghề nghiệp ổn định, tài sản đảm bảo cuộc sống cho con.

• Khả năng chi trả chi phí học tập, y tế, ăn ở và nhu cầu sinh hoạt hàng ngày.
  → Đây là yếu tố quan trọng, nhưng không phải duy nhất, vì Tòa còn xem xét cả điều kiện tinh thần và môi trường nuôi dưỡng.

2.2. Thời gian, sự chăm sóc và tình cảm dành cho con

• Ai là người thường xuyên chăm sóc con từ trước đến nay.

• Mức độ gắn bó tình cảm giữa con với cha hoặc mẹ.

• Khả năng bố trí thời gian chăm sóc, giáo dục và đồng hành cùng con.

2.3. Điều kiện về chỗ ở và môi trường sống

• Nơi ở có ổn định, an toàn và thuận tiện cho việc học tập, vui chơi, phát triển của con.

• Tác động từ môi trường xung quanh: hàng xóm, trường học, điều kiện xã hội.

2.4. Nhân thân và đạo đức của cha, mẹ

• Phẩm chất đạo đức, lối sống, có tiền án tiền sự hay không.

• Tránh trường hợp giao con cho người nghiện ngập, bạo lực gia đình, thường xuyên vi phạm pháp luật.

2.5. Nguyện vọng của con (từ đủ 7 tuổi trở lên)

Tòa án sẽ trực tiếp hỏi và ghi nhận ý kiến của con. Tuy nhiên, đây chỉ là một căn cứ tham khảo, không phải yếu tố quyết định duy nhất.

---

3. Điều kiện về chỗ ở và môi trường sống

Một trong những yếu tố quan trọng mà Tòa án cân nhắc khi giải quyết tranh chấp giành quyền nuôi con chính là điều kiện về chỗ ở và môi trường sống. Bởi lẽ, nơi sinh sống hàng ngày có ảnh hưởng trực tiếp đến sự phát triển thể chất, tinh thần và quá trình học tập của trẻ.

Trước hết, Tòa án sẽ xem xét tính ổn định của chỗ ở. Cha hoặc mẹ muốn giành quyền nuôi con cần chứng minh mình có nơi ở rõ ràng, lâu dài, phù hợp cho việc chăm sóc trẻ. Nếu người cha hoặc người mẹ đang phải ở trọ tạm bợ, thường xuyên thay đổi chỗ ở, hoặc sống trong môi trường không an toàn, điều đó có thể làm giảm cơ hội được Tòa giao quyền nuôi con. Ngược lại, người nào có nhà ở riêng, chỗ ở ổn định, đầy đủ tiện nghi và gần nơi học tập, sinh hoạt của con sẽ được đánh giá cao hơn.

Bên cạnh chỗ ở, môi trường sống xung quanh cũng là yếu tố quan trọng. Tòa án sẽ cân nhắc xem trẻ có được sống trong một môi trường lành mạnh, an toàn, ít tệ nạn xã hội hay không. Ví dụ, việc sống trong một khu dân cư văn minh, gần trường học chất lượng, có điều kiện sinh hoạt và y tế thuận lợi sẽ được xem là môi trường lý tưởng cho sự phát triển của trẻ.

Ngoài ra, môi trường gia đình cũng là khía cạnh mà Tòa quan tâm. Người trực tiếp nuôi con cần chứng minh có sự hỗ trợ từ ông bà, người thân, hoặc có mạng lưới xã hội tích cực để cùng chia sẻ việc chăm sóc và giáo dục trẻ. Một gia đình hòa thuận, không bạo lực, không mâu thuẫn gay gắt sẽ giúp trẻ có tâm lý ổn định hơn sau khi cha mẹ ly hôn.

Thực tế xét xử cho thấy, không ít trường hợp mặc dù một bên có thu nhập cao hơn, nhưng vì chỗ ở không ổn định hoặc môi trường sống không phù hợp, Tòa vẫn quyết định giao con cho bên còn lại. Điều này cho thấy, điều kiện về chỗ ở và môi trường sống là căn cứ quan trọng, đôi khi còn có tính quyết định trong việc phân định quyền nuôi con.

---

4. Nhân thân và đạo đức của cha, mẹ

Ngoài yếu tố kinh tế, chỗ ở và môi trường sống, nhân thân và phẩm chất đạo đức của cha hoặc mẹ cũng là căn cứ quan trọng để Tòa án quyết định giao quyền nuôi con. Pháp luật quy định, người được giao nuôi con phải có tư cách đạo đức tốt, lối sống lành mạnh, không vi phạm pháp luật và phải thật sự vì lợi ích của trẻ.

Trước hết, Tòa án sẽ xem xét lịch sử nhân thân của cha hoặc mẹ. Nếu một bên có tiền án, tiền sự liên quan đến hành vi bạo lực, ma túy, cờ bạc, trộm cắp, hoặc thường xuyên vi phạm pháp luật, thì khả năng được giao quyền nuôi con sẽ thấp hơn. Ngược lại, bên nào có nhân thân tốt, có vị trí xã hội ổn định, chưa từng dính líu đến các hành vi sai trái, sẽ được đánh giá là có điều kiện nuôi con phù hợp.

Tiếp theo, lối sống và đạo đức cũng được cân nhắc kỹ lưỡng. Người cha hoặc mẹ có lối sống buông thả, thường xuyên rượu chè, tụ tập, thiếu trách nhiệm với gia đình sẽ khó thuyết phục Tòa án rằng mình đủ khả năng chăm sóc và giáo dục con. Trong khi đó, người có lối sống chuẩn mực, trách nhiệm, luôn đặt lợi ích của con cái lên hàng đầu, sẽ tạo được niềm tin về khả năng nuôi dưỡng tốt nhất.

Một điểm quan trọng khác là hành vi chăm sóc con trong quá khứ. Nếu cha hoặc mẹ từng bỏ bê, bạo hành, hoặc có hành vi làm ảnh hưởng xấu đến tâm lý, sức khỏe của con, thì đây sẽ là bằng chứng bất lợi trong việc giành quyền nuôi dưỡng. Ngược lại, người nào đã có quá trình gắn bó, chăm sóc tận tình, thể hiện tình thương và trách nhiệm ổn định với con, sẽ được Tòa đánh giá cao.

Ngoài ra, thái độ trong quá trình ly hôn cũng phản ánh nhân thân, đạo đức của mỗi bên. Người nào giữ thái độ bình tĩnh, tôn trọng, không dùng con cái để gây áp lực, sẽ được xem là biết đặt lợi ích của con lên trên mâu thuẫn vợ chồng. Điều này tạo ấn tượng tích cực và tăng cơ hội được Tòa giao quyền nuôi con.

Tóm lại, nhân thân và đạo đức là yếu tố mang tính chất sàng lọc trong việc xác định quyền nuôi con. Tòa án sẽ ưu tiên giao trẻ cho người cha hoặc mẹ có phẩm chất đạo đức tốt, lối sống lành mạnh và thật sự có trách nhiệm với sự phát triển toàn diện của con.

---

5. Dịch vụ luật sư hỗ trợ giành quyền nuôi con

Tranh chấp giành quyền nuôi con khi ly hôn luôn là vấn đề phức tạp, đòi hỏi không chỉ tình cảm mà còn kiến thức pháp luật vững chắc. Trong nhiều trường hợp, cha hoặc mẹ gặp khó khăn trong việc chứng minh điều kiện nuôi con, thu thập chứng cứ hay bảo vệ quan điểm trước Tòa án. Chính vì vậy, sự hỗ trợ từ luật sư chuyên về hôn nhân và gia đình là vô cùng cần thiết.

Luật sư sẽ đóng vai trò tư vấn, phân tích và đưa ra giải pháp phù hợp để tăng cơ hội giành quyền nuôi con. Cụ thể, dịch vụ luật sư thường bao gồm:

• Tư vấn pháp lý ban đầu: Giúp cha hoặc mẹ hiểu rõ quy định pháp luật về quyền nuôi con, nghĩa vụ cấp dưỡng, quyền thăm nom cũng như các yếu tố Tòa án sẽ xem xét.

• Hướng dẫn chuẩn bị chứng cứ: Luật sư sẽ chỉ ra những loại giấy tờ, tài liệu cần thiết như hợp đồng lao động, sao kê thu nhập, giấy tờ sở hữu nhà đất, bằng chứng về việc chăm sóc con trong quá khứ… để chứng minh điều kiện nuôi dưỡng tốt nhất.

• Soạn thảo và nộp hồ sơ: Hồ sơ khởi kiện hoặc hồ sơ yêu cầu giành quyền nuôi con cần chính xác, đầy đủ, đúng quy định. Luật sư sẽ đảm bảo việc này được thực hiện chuyên nghiệp và kịp thời.

• Đại diện tại Tòa án: Trong quá trình tranh tụng, luật sư sẽ trực tiếp tham gia, bảo vệ quyền lợi cho khách hàng, đưa ra lập luận, phản biện hợp lý để thuyết phục Hội đồng xét xử.

Sự tham gia của luật sư không chỉ giúp quá trình giải quyết vụ việc diễn ra nhanh chóng, đúng pháp luật mà còn giảm bớt áp lực tâm lý cho cha hoặc mẹ trong giai đoạn khó khăn. Đồng thời, việc có luật sư đồng hành còn thể hiện sự chuẩn bị kỹ lưỡng, tăng tính thuyết phục trước Tòa và bảo vệ quyền lợi tốt nhất cho con cái.

---

Kết luận

Giành quyền nuôi con khi ly hôn luôn là vấn đề nhạy cảm, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi và sự phát triển của trẻ. Khi xem xét, Tòa án sẽ căn cứ trên nhiều yếu tố như: điều kiện kinh tế, chỗ ở, môi trường sống, nhân thân đạo đức của cha mẹ và nguyện vọng của con. Nguyên tắc quan trọng nhất mà pháp luật áp dụng chính là đảm bảo “lợi ích tốt nhất cho con” trong mọi trường hợp.

Để tăng khả năng giành quyền nuôi con, cha hoặc mẹ cần chuẩn bị kỹ lưỡng chứng cứ về thu nhập, chỗ ở ổn định, quá trình chăm sóc con trước đây và khả năng giáo dục lâu dài. Việc chứng minh được mình có điều kiện toàn diện về vật chất lẫn tinh thần sẽ là cơ sở vững chắc trước Tòa án.

Tuy nhiên, tranh chấp quyền nuôi con thường phức tạp và dễ gây căng thẳng. Vì vậy, sự hỗ trợ từ luật sư hôn nhân và gia đình là vô cùng cần thiết. Luật sư sẽ giúp tư vấn pháp lý, hướng dẫn chuẩn bị hồ sơ, thu thập chứng cứ và đại diện bảo vệ quyền lợi cho khách hàng tại Tòa. Đây là giải pháp tối ưu để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của cha mẹ, đồng thời đảm bảo một tương lai ổn định, hạnh phúc cho con cái sau khi ly hôn.

---

Thông tin liên hệ:

Văn phòng Luật sư Châu Đốc – Chi nhánh Thành phố Hồ Chí Minh
📍 Địa chỉ: 92/49/7/20 Nguyễn Thị Chạy, khu phố Chiêu Liêu, Phường Dĩ An, Thành phố Hồ Chí Minh.
📞 Điện thoại: 0987 79 16 32
✉️ Email: luattamduc.law@gmail.com
🌐 Website: luattamduc.vn
📘 Facebook: Luật sư Dân sự
🎵 TikTok: @luatsutuvantphcm
📍 Google Maps: Xem bản đồ
🕐 Thời gian làm việc: Thứ 2 – Thứ 7 (8:00 – 17:00)

---

Các bài viết khác của Luật Tâm Đức:

• Luật sư Võ Thanh Dũng – Người đồng hành pháp lý, kiến tạo thành công bền vững

• 4 điểm khác biệt giữa chiếm hữu ngay tình và không ngay tình theo Bộ luật Dân sự

• Bồi thường thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra: 4 quy định pháp luật quan trọng cần biết

• Xử lý hàng giả, hàng nhái, xâm phạm nhãn hiệu theo quy định pháp luật năm 2025

• Luật Tâm Đức – Hỗ trợ thủ tục ly hôn đơn phương nhanh chóng, đúng luật