Ly hôn đơn phương – Lối thoát pháp lý khi hôn nhân rơi vào bế tắc
Trong cuộc sống hôn nhân, không phải lúc nào mọi việc cũng diễn ra suôn sẻ như mong muốn. Có những trường hợp, dù đã cố gắng hàn gắn, trò chuyện và nhẫn nhịn, mối quan hệ vợ chồng vẫn không thể tiếp tục do mâu thuẫn kéo dài, không còn tình cảm, hoặc xuất hiện hành vi bạo lực, thiếu trách nhiệm với gia đình.
Khi đó, việc ly hôn là lựa chọn cuối cùng để mỗi bên tìm lại sự bình yên và bắt đầu một cuộc sống mới. Tuy nhiên, không phải lúc nào cả hai vợ chồng cũng đồng thuận trong việc chấm dứt hôn nhân. Trong tình huống chỉ có một bên muốn ly hôn, thủ tục ly hôn đơn phương (hay còn gọi là ly hôn theo yêu cầu một bên) là phương án pháp lý được áp dụng.
Ly hôn đơn phương không đơn giản như ly hôn thuận tình, bởi bên yêu cầu ly hôn cần chứng minh lý do chính đáng để Tòa án xem xét chấm dứt quan hệ hôn nhân. Đây là thủ tục tố tụng dân sự, đòi hỏi phải tuân thủ nghiêm ngặt quy định pháp luật về hồ sơ, trình tự, thời gian giải quyết và các nguyên tắc phân chia tài sản, quyền nuôi con, nghĩa vụ tài chính, v.v. Đặc biệt, nếu bên còn lại không hợp tác, trốn tránh hoặc cố tình gây khó dễ, thì quá trình này có thể kéo dài, phát sinh nhiều vướng mắc pháp lý.
Trong bối cảnh xã hội hiện đại, số lượng vụ việc ly hôn đơn phương tại Việt Nam ngày càng gia tăng. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ thủ tục ly hôn đơn phương gồm những gì, nộp hồ sơ ở đâu, giải quyết trong bao lâu, hoặc cần chuẩn bị những bằng chứng nào để bảo vệ quyền lợi cá nhân và con cái.
Bài viết dưới đây sẽ cung cấp thông tin đầy đủ và cập nhật nhất về thủ tục ly hôn đơn phương năm 2025 theo quy định của Luật Hôn nhân và Gia đình, giúp bạn hiểu rõ các bước thực hiện, chuẩn bị đúng hồ sơ, và nắm được các lưu ý quan trọng khi quyết định khởi kiện ly hôn. Đây sẽ là kim chỉ nam để bạn có thể chủ động hơn trong hành trình pháp lý đầy nhạy cảm và thử thách này.
1. Ly hôn đơn phương là gì?
Ly hôn đơn phương là hình thức chấm dứt quan hệ hôn nhân theo yêu cầu của một bên vợ hoặc chồng khi bên còn lại không đồng ý ly hôn hoặc không hợp tác trong việc ly hôn.
Đây là thủ tục pháp lý được quy định tại Điều 56 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, cho phép một bên khởi kiện ra Tòa án yêu cầu được ly hôn nếu có đủ căn cứ cho rằng quan hệ vợ chồng đã trầm trọng, mục đích hôn nhân không đạt được và không thể tiếp tục chung sống.
Khác với ly hôn thuận tình, trong đó cả hai vợ chồng đều đồng ý ly hôn và thỏa thuận được các vấn đề liên quan như con chung, tài sản, nghĩa vụ tài chính,… thì ly hôn theo yêu cầu một bên thường diễn ra khi cuộc hôn nhân có mâu thuẫn nghiêm trọng nhưng chỉ một bên nhận thấy cần phải chấm dứt.
Thực tế cho thấy, người nộp đơn ly hôn đơn phương thường rơi vào hoàn cảnh bị bạo lực gia đình, vợ/chồng có hành vi ngoại tình, không thực hiện nghĩa vụ chăm sóc, yêu thương, tôn trọng hoặc sống ly thân kéo dài.
Tuy nhiên, việc ly hôn đơn phương không thể thực hiện một cách tùy tiện. Bên yêu cầu ly hôn phải chứng minh rõ ràng bằng các chứng cứ pháp lý cho Tòa án thấy rằng việc tiếp tục duy trì hôn nhân là không thể. Trong quá trình xét xử, Tòa án sẽ xem xét kỹ lưỡng hoàn cảnh, nguyên nhân mâu thuẫn, quyền lợi của con chung (nếu có) cũng như các tranh chấp tài sản phát sinh.
Việc hiểu rõ khái niệm ly hôn đơn phương là gì là bước đầu tiên giúp bạn có cái nhìn đúng đắn trước khi quyết định thực hiện thủ tục pháp lý này.
Án phí ly hôn đơn phương và 6 điều cần biết
2. Điều kiện để ly hôn đơn phương theo quy định pháp luật
Không phải mọi trường hợp một bên vợ hoặc chồng muốn ly hôn đều được Tòa án chấp thuận. Theo quy định tại Điều 56 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, ly hôn đơn phương chỉ được giải quyết khi có đầy đủ căn cứ pháp lý chứng minh rằng quan hệ hôn nhân không thể tiếp tục và mục đích của hôn nhân không đạt được. Cụ thể, để được Tòa án chấp nhận yêu cầu ly hôn đơn phương, người yêu cầu phải đáp ứng một trong các điều kiện sau:
-
Vợ hoặc chồng có hành vi bạo lực gia đình, ngược đãi, xúc phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm, gây ảnh hưởng đến sức khỏe, tinh thần hoặc tính mạng của người còn lại hoặc của con.
-
Vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ vợ chồng như: không chăm sóc, không chung thủy, không tôn trọng, không giúp đỡ lẫn nhau trong đời sống hôn nhân.
-
Cuộc sống hôn nhân lâm vào tình trạng trầm trọng, vợ chồng thường xuyên mâu thuẫn, cãi vã, ly thân kéo dài không còn khả năng hàn gắn.
-
Mục đích hôn nhân không còn đạt được, hai bên không còn yêu thương, chăm sóc và cùng nhau xây dựng gia đình hạnh phúc.
Ngoài ra, trong một số trường hợp đặc biệt, người vợ không được quyền yêu cầu ly hôn đơn phương nếu đang mang thai, sinh con hoặc đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi, trừ khi có căn cứ đặc biệt được pháp luật cho phép.
Tòa án sẽ xem xét toàn diện các chứng cứ, lời khai, hoàn cảnh thực tế, từ đó quyết định chấp nhận hoặc bác yêu cầu ly hôn. Vì vậy, người khởi kiện ly hôn đơn phương cần chuẩn bị kỹ lưỡng hồ sơ và chứng cứ để bảo vệ quyền lợi của mình trong quá trình tố tụng.
3. Hồ sơ ly hôn đơn phương gồm những giấy tờ gì?
Để tiến hành thủ tục ly hôn đơn phương, người khởi kiện cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ ly hôn đơn phương theo đúng quy định pháp luật. Việc chuẩn bị đầy đủ, đúng biểu mẫu và chính xác các loại giấy tờ sẽ giúp Tòa án nhanh chóng tiếp nhận và thụ lý vụ án, tránh bị yêu cầu bổ sung hoặc trả lại hồ sơ.
Dưới đây là danh sách giấy tờ cần thiết trong hồ sơ ly hôn đơn phương:
-
Đơn khởi kiện ly hôn đơn phương (theo mẫu của Tòa án nhân dân, có thể viết tay hoặc đánh máy). Nội dung cần trình bày rõ yêu cầu ly hôn, lý do ly hôn, con chung, tài sản, nợ chung (nếu có).
-
Bản chính Giấy chứng nhận kết hôn. Nếu bị mất bản chính, cần làm thủ tục xin cấp bản sao trích lục.
-
Bản sao chứng thực giấy tờ tùy thân: CMND/CCCD và sổ hộ khẩu của cả vợ và chồng.
-
Bản sao giấy khai sinh của con (nếu có con chung).
-
Giấy tờ chứng minh quyền sở hữu tài sản chung nếu có tranh chấp (giấy tờ nhà đất, xe, tài khoản ngân hàng,…).
-
Chứng cứ chứng minh lý do ly hôn như: hình ảnh, tin nhắn, video, biên bản, kết luận của cơ quan chức năng (trong trường hợp bạo lực gia đình, ngoại tình, ly thân,…).
Lưu ý: Trong trường hợp không có địa chỉ cư trú rõ ràng của bị đơn (người bị yêu cầu ly hôn), người nộp đơn cần cung cấp thông tin đầy đủ nhất có thể, vì Tòa án cần xác minh và thông báo theo đúng trình tự tố tụng.
Khi đã chuẩn bị xong hồ sơ, bạn có thể nộp trực tiếp tại Tòa án nhân dân cấp huyện nơi bị đơn cư trú, hoặc gửi qua đường bưu điện kèm theo biên nhận sao y công chứng.
4. Quy trình giải quyết ly hôn đơn phương tại Tòa án
Sau khi chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, người yêu cầu ly hôn cần thực hiện đúng quy trình ly hôn đơn phương theo quy định của pháp luật. Đây là thủ tục tố tụng dân sự, được thực hiện theo các bước sau:
Bước 1: Nộp đơn khởi kiện
Người khởi kiện nộp hồ sơ ly hôn đơn phương tại Tòa án nhân dân cấp huyện nơi bị đơn cư trú hoặc làm việc. Có thể nộp trực tiếp hoặc gửi qua đường bưu điện.
Bước 2: Tòa án xem xét và thụ lý vụ án
Trong vòng 8 ngày làm việc, Tòa án sẽ kiểm tra hồ sơ. Nếu hợp lệ, Tòa sẽ ra thông báo nộp tạm ứng án phí. Sau khi người khởi kiện nộp tiền tạm ứng, Tòa sẽ ra quyết định thụ lý vụ án.
Bước 3: Hòa giải bắt buộc
Tòa án tiến hành hòa giải giữa hai bên. Nếu hòa giải thành, Tòa lập biên bản và vụ án chấm dứt. Nếu hòa giải không thành, vụ việc sẽ được đưa ra xét xử.
Bước 4: Mở phiên tòa xét xử
Tòa sẽ triệu tập các bên tham gia phiên tòa. Tại đây, Tòa án xem xét các vấn đề như chấm dứt hôn nhân, quyền nuôi con, chia tài sản, nợ chung, và ra bản án.
Bước 5: Ra bản án
Sau khi xét xử, Tòa sẽ ra bản án ly hôn. Nếu không có kháng cáo, bản án có hiệu lực sau 15 ngày.
Thời gian giải quyết ly hôn đơn phương trung bình kéo dài từ 4 đến 6 tháng, có thể lâu hơn nếu vụ án có tranh chấp phức tạp hoặc bị đơn không hợp tác.
Việc nắm rõ quy trình này giúp người yêu cầu chủ động theo dõi tiến độ và chuẩn bị kỹ các bước tiếp theo trong hành trình pháp lý.
5. Thời gian giải quyết ly hôn đơn phương mất bao lâu?
Thời gian giải quyết ly hôn đơn phương không cố định, mà phụ thuộc vào tính chất vụ án và mức độ hợp tác của các bên liên quan. Theo quy định của Bộ luật Tố tụng Dân sự hiện hành, một vụ ly hôn đơn phương thông thường sẽ trải qua các giai đoạn tố tụng với thời hạn trung bình từ 4 đến 6 tháng tính từ ngày Tòa án thụ lý vụ án.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy có không ít trường hợp vụ ly hôn kéo dài đến 9 tháng hoặc hơn 1 năm, nhất là khi:
-
Có tranh chấp về quyền nuôi con: Cả hai bên đều muốn nuôi con hoặc không thống nhất mức cấp dưỡng.
-
Có tranh chấp về tài sản, nợ chung: Cần định giá, đo vẽ, xác minh quyền sở hữu hoặc yêu cầu chia tài sản phức tạp.
-
Bị đơn không hợp tác: Trốn tránh, không nhận giấy triệu tập, không đến tham gia phiên tòa, buộc Tòa án phải thực hiện các thủ tục niêm yết, gia hạn.
-
Cần thu thập chứng cứ bổ sung từ cơ quan, tổ chức có liên quan.
-
Vụ việc phải chuyển đổi từ đơn giản sang phức tạp (ví dụ: từ ly hôn không có tranh chấp thành vụ án có tranh chấp tài sản, nuôi con, nghĩa vụ tài chính).
Để rút ngắn thời gian, người khởi kiện cần chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, cung cấp chứng cứ rõ ràng ngay từ đầu và theo sát tiến trình làm việc của Tòa án. Nếu vụ việc quá phức tạp, bạn nên tìm đến luật sư chuyên về hôn nhân gia đình để được hỗ trợ nhanh chóng, đúng luật và hiệu quả.
6. Những lưu ý quan trọng khi ly hôn đơn phương
Ly hôn đơn phương không chỉ là một thủ tục pháp lý đơn giản, mà còn là quá trình có thể ảnh hưởng sâu sắc đến tâm lý, quyền lợi cá nhân và các mối quan hệ trong gia đình, đặc biệt là khi có con chung hoặc tài sản lớn. Do đó, người yêu cầu ly hôn cần nắm rõ một số lưu ý quan trọng dưới đây để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của mình:
1. Không cần sự đồng ý của bên còn lại
Người khởi kiện có thể yêu cầu ly hôn dù bị đơn không đồng ý. Tuy nhiên, vẫn cần có căn cứ hợp pháp để chứng minh tình trạng hôn nhân không thể tiếp tục, như ly thân lâu dài, bạo lực gia đình, vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ vợ chồng,…
2. Vấn đề quyền nuôi con
Nếu hai bên không thỏa thuận được, Tòa án sẽ căn cứ vào lợi ích tốt nhất cho con, điều kiện sống, thu nhập, thời gian chăm sóc, và tình cảm gắn bó để ra phán quyết. Con dưới 36 tháng tuổi thường do mẹ nuôi, trừ trường hợp đặc biệt.
3. Chia tài sản và nợ chung
Tài sản được chia theo nguyên tắc công bằng, không nhất thiết chia đôi. Người nào có công sức tạo lập, đóng góp nhiều hơn hoặc đang trực tiếp nuôi con có thể được phân chia nhiều hơn. Nợ chung phải có chứng cứ xác định là do cả hai cùng vay và sử dụng vào mục đích chung.
4. Tư vấn luật sớm
Nếu có tranh chấp, nên tư vấn luật sư chuyên môn để được hướng dẫn cụ thể cách lập hồ sơ, thu thập chứng cứ và bảo vệ quyền lợi trong suốt quá trình tố tụng.
Tài sản chung, tài sản riêng của vợ chồng; Luật sư Bình Dương 24/7 tư vấn
Kết luận: Chủ động và hiểu đúng để ly hôn đơn phương đúng luật, đúng quyền
Ly hôn đơn phương là bước đi không ai mong muốn trong hôn nhân, nhưng đôi khi lại là lựa chọn cần thiết để giải thoát khỏi một mối quan hệ không còn lành mạnh, đầy mâu thuẫn, hoặc bạo lực tinh thần, thể chất. Việc lựa chọn chấm dứt hôn nhân không đồng thuận đòi hỏi người khởi kiện phải nắm rõ thủ tục pháp lý, chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, chứng cứ và chủ động theo sát quy trình giải quyết tại Tòa án.
Thông qua bài viết này, bạn đã có cái nhìn tổng thể về:
-
Khái niệm ly hôn đơn phương và điều kiện được Tòa án chấp nhận.
-
Các loại giấy tờ, hồ sơ cần thiết khi nộp đơn ly hôn.
-
Quy trình giải quyết ly hôn theo từng bước rõ ràng.
-
Thời gian giải quyết và các yếu tố có thể ảnh hưởng đến tiến độ.
-
Những lưu ý quan trọng về quyền nuôi con, chia tài sản và nghĩa vụ tài chính.
Nếu bạn đang trong tình huống bế tắc của một cuộc hôn nhân không thể tiếp tục, hãy chủ động tìm hiểu và hành động một cách đúng pháp luật, có chiến lược để bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình và con cái (nếu có).
Trong các trường hợp phức tạp như tranh chấp tài sản, giành quyền nuôi con, hoặc bị đơn cố tình trì hoãn, bạn nên liên hệ luật sư chuyên về hôn nhân gia đình để được tư vấn, hỗ trợ cụ thể từ bước đầu đến khi kết thúc vụ án.
Thông tin liên hệ:
Văn phòng Luật sư Châu Đốc – Chi nhánh Bình Dương
📍 Địa chỉ: 92/49/7/20 Nguyễn Thị Chạy, khu phố Chiêu Liêu, Phường Dĩ An, Thành phố Hồ Chí Minh.
📞 Điện thoại: 0987 79 16 32
✉️ Email: luattamduc.law@gmail.com
🌐 Website: luattamduc.vn
📘 Facebook: Luật sư Dân sự
🎵 TikTok: @luatsutuvantphcm
📍 Google Maps: Xem bản đồ
🕐 Thời gian làm việc: Thứ 2 – Thứ 7 (8:00 – 17:00)
