Tranh chấp cấp dưỡng sau ly hôn: Khi nào nên khởi kiện ra Tòa?

Vấn đề cấp dưỡng sau ly hôn để nuôi con thường được Tòa án giải quyết rõ ràng. Tuy nhiên, việc cấp dưỡng nuôi con đôi khi không được thực hiện đúng như phán quyết, hoặc phát sinh tranh chấp giữa hai bên do bất đồng về mức cấp dưỡng, thời điểm trả, hay thậm chí là bên có nghĩa vụ cố tình trốn tránh. Vậy, khi nào thì người nuôi con có thể khởi kiện yêu cầu cấp dưỡng? Thủ tục ra sao? Và pháp luật bảo vệ quyền lợi của trẻ như thế nào?

---

1. Cấp dưỡng sau ly hôn là nghĩa vụ bắt buộc

Theo Điều 107 và Điều 110 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, cha, mẹ không trực tiếp nuôi con có nghĩa vụ cấp dưỡng cho con chưa thành niên hoặc con đã thành niên nhưng mất khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi sống.

Đây là nghĩa vụ bắt buộc và không phụ thuộc vào khả năng tài chính của người có nghĩa vụ, tức là ngay cả khi thu nhập thấp, người không nuôi con vẫn phải cấp dưỡng theo mức Tòa đã ấn định, trừ khi có căn cứ yêu cầu điều chỉnh.

---

2. Khi nào có thể khởi kiện tranh chấp cấp dưỡng?

Người trực tiếp nuôi con có thể khởi kiện ra Tòa yêu cầu cấp dưỡng hoặc tranh chấp điều chỉnh cấp dưỡng trong các trường hợp:

• Bên có nghĩa vụ không thực hiện cấp dưỡng theo bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật;

• Có tranh chấp về mức cấp dưỡng, thời gian cấp dưỡng (đòi tăng/giảm mức cấp dưỡng do thay đổi thu nhập);

• Một bên cố tình che giấu thu nhập, chuyển tài sản để trốn nghĩa vụ;

• Có yêu cầu chuyển người cấp dưỡng (ví dụ: cha mất, yêu cầu ông bà nội cấp dưỡng thay);

• Có tranh chấp cấp dưỡng giữa cha mẹ và người thân khác của trẻ (nếu người thân yêu cầu nuôi cháu và đề nghị cấp dưỡng).

Thủ tục khởi kiện tranh chấp dân sự – Cần chuẩn bị những gì?

---

3. Thủ tục khởi kiện yêu cầu cấp dưỡng như thế nào?

Hồ sơ gồm:

• Đơn khởi kiện (theo mẫu Tòa án);

• Bản sao Giấy khai sinh của con;

• Bản án hoặc quyết định ly hôn;

• Tài liệu chứng minh việc không thực hiện cấp dưỡng (tin nhắn, tài khoản ngân hàng, bản cam kết…);

• Giấy tờ tùy thân của người khởi kiện (CMND/CCCD, hộ khẩu…).

Nơi nộp:

Tòa án nhân dân cấp huyện nơi bị đơn cư trú hoặc làm việc.

Sau khi tiếp nhận hồ sơ, Tòa án sẽ tiến hành thụ lý vụ án và giải quyết theo quy trình tố tụng dân sự thông thường.

---

4. Hệ quả pháp lý nếu cố tình không cấp dưỡng

Nếu người có nghĩa vụ không thực hiện cấp dưỡng, tùy mức độ có thể bị:

• Cưỡng chế thi hành án (trích tiền lương, phong tỏa tài khoản…);

• Phạt vi phạm hành chính theo Nghị định 144/2021/NĐ-CP (phạt tiền từ 100.000 đến 1.000.000 đồng);

• Trường hợp nghiêm trọng, có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 186 Bộ luật Hình sự 2015 sửa đổi (tội trốn tránh nghĩa vụ cấp dưỡng) với hình phạt cảnh cáo, cải tạo không giam giữ hoặc phạt tù.

---

5. Lưu ý: Không nên để quá lâu mới khởi kiện

Việc để chậm trễ trong việc đòi cấp dưỡng có thể gây thiệt hại cho chính người được nuôi, đặc biệt là trẻ em. Khi có phán quyết của Tòa nhưng không thi hành, người nuôi con nên sớm:

• Gửi đơn yêu cầu thi hành án đến Chi cục thi hành án dân sự nơi cư trú của người phải cấp dưỡng;

• Trường hợp không hiệu quả, nộp đơn khởi kiện tranh chấp cấp dưỡng tại Tòa án có thẩm quyền.

Hợp đồng chuyển nhượng đất không sang tên có hiệu lực không?

---

❓HỎI – ĐÁP

Hỏi: Nếu người phải cấp dưỡng không có tài sản thì có buộc thi hành được không?
Đáp: Có. Thi hành án có thể áp dụng nhiều biện pháp cưỡng chế như trích lương, thông báo cho cơ quan, hạn chế xuất cảnh… Nếu người này vẫn trốn tránh, có thể bị xử lý hình sự.

Hỏi: Có được yêu cầu truy thu khoản cấp dưỡng đã quá hạn không?
Đáp: Có. Người nuôi con có quyền yêu cầu truy thu khoản cấp dưỡng chưa thực hiện trong thời hạn 3 năm tính từ ngày phát sinh quyền yêu cầu.

Hỏi: Con đã 18 tuổi nhưng vẫn đi học, có được tiếp tục yêu cầu cấp dưỡng không?
Đáp: Chỉ khi con mất khả năng lao động và không có tài sản tự nuôi sống, thì cha/mẹ vẫn phải cấp dưỡng. Việc “đang đi học” không phải điều kiện bắt buộc phải tiếp tục cấp dưỡng sau 18 tuổi.

---

Thông tin liên hệ:

Văn phòng Luật sư Châu Đốc – Chi nhánh Bình Dương
📍 Địa chỉ: 92/49/7/20 Nguyễn Thị Chạy, khu phố Chiêu Liêu, phường Tân Đông Hiệp, thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương.
📞 Điện thoại: 0987 79 16 32
✉️ Email: luattamduc.law@gmail.com
🌐 Website: luattamduc.vn
🕒 Thời gian làm việc: Thứ 2 – Thứ 7 (8:00 – 17:00)