Thủ tục ly hôn: 6 bước cần biết để chuẩn bị ly hôn đúng luật

Trong cuộc sống hôn nhân, không ai mong muốn đi đến kết thúc. Tuy nhiên, khi mâu thuẫn vợ chồng trở nên nghiêm trọng, không thể hàn gắn, thì ly hôn là một giải pháp pháp lý cuối cùng nhằm chấm dứt quan hệ vợ chồng một cách hợp pháp. Dù là ly hôn thuận tình hay đơn phương, thì việc hiểu đúng – làm đúng thủ tục ly hôn sẽ giúp quá trình này diễn ra nhanh gọn, tránh căng thẳng và tổn thương không cần thiết.

Trên thực tế, nhiều người khi có nhu cầu ly hôn thường loay hoay không biết bắt đầu từ đâu: viết đơn thế nào, nộp ở đâu, có cần ra Tòa không, thời gian bao lâu, án phí bao nhiêu, nếu vợ/chồng không đồng ý thì xử lý thế nào, chia tài sản và quyền nuôi con được giải quyết ra sao… Những câu hỏi này nếu không được giải đáp rõ ràng có thể khiến quá trình ly hôn bị kéo dài, thậm chí rơi vào bế tắc pháp lý.

Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ toàn bộ quy trình thủ tục ly hôn, từ việc phân biệt ly hôn thuận tình và đơn phương, chuẩn bị hồ sơ, lựa chọn đúng Tòa án có thẩm quyền, đến các lưu ý khi có tranh chấp về tài sản, con cái hoặc khi một bên cố tình trì hoãn. Đây là kiến thức quan trọng không chỉ giúp bạn chủ động về mặt pháp lý mà còn bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình trong một giai đoạn nhạy cảm của cuộc đời.

Nghĩa vụ cấp dưỡng là gì? Quy định pháp luật và trách nhiệm thực hiện 2025

Phần 1: Phân biệt ly hôn thuận tình và ly hôn đơn phương – Hiểu đúng để chọn đúng

Trước khi bắt đầu thực hiện thủ tục ly hôn, điều quan trọng đầu tiên là bạn cần xác định rõ trường hợp ly hôn của mình thuộc loại nào: thuận tình hay đơn phương. Mỗi hình thức sẽ có hồ sơ, quy trình và thời gian giải quyết khác nhau, ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của bạn.

1. Ly hôn thuận tình

Ly hôn thuận tình là trường hợp cả hai vợ chồng cùng đồng ý ly hôn và đã đạt được sự thỏa thuận về con cái, tài sản, nghĩa vụ chung. Đây là hình thức ly hôn đơn giản và nhanh chóng hơn so với ly hôn đơn phương, vì:

• Không phát sinh tranh chấp;

• Không cần mở phiên tòa xét xử;

• Thời gian giải quyết thường chỉ từ 1 – 2 tháng.

Tuy nhiên, điều kiện tiên quyết để được công nhận thuận tình ly hôn là hai bên phải tự nguyện, không bị ép buộc, và thỏa thuận của vợ chồng không trái với pháp luật, đạo đức xã hội. Nếu Tòa án thấy có dấu hiệu ép buộc hoặc thỏa thuận chưa hợp lý, Tòa có quyền không công nhận và chuyển sang giải quyết như ly hôn đơn phương.

2. Ly hôn đơn phương

Đây là trường hợp chỉ một bên vợ hoặc chồng yêu cầu ly hôn, vì không thể tiếp tục chung sống do mâu thuẫn nghiêm trọng, bạo lực gia đình, vi phạm nghĩa vụ hôn nhân… Trong trường hợp này:

• Người khởi kiện phải chứng minh được lý do ly hôn chính đáng;

• Quá trình giải quyết sẽ có xét xử tại Tòa án;

• Nếu có tranh chấp tài sản, quyền nuôi con, thời gian có thể kéo dài từ 4 – 6 tháng, thậm chí lâu hơn.

Ly hôn đơn phương phức tạp hơn vì thường có sự phản đối, trì hoãn hoặc không hợp tác từ phía bị đơn (người bị yêu cầu ly hôn), gây nhiều áp lực về tâm lý và thủ tục pháp lý.

Phần 2: Hồ sơ ly hôn gồm những gì? – Danh sách giấy tờ cần chuẩn bị đầy đủ

Việc chuẩn bị đầy đủ hồ sơ là bước đầu tiên và cực kỳ quan trọng trong quá trình làm thủ tục ly hôn. Nếu thiếu giấy tờ hoặc chuẩn bị sai, Tòa án sẽ không thụ lý hồ sơ, gây mất thời gian và ảnh hưởng đến tiến độ giải quyết. Dưới đây là danh sách các giấy tờ cần thiết tùy theo từng trường hợp cụ thể.

1. Hồ sơ ly hôn thuận tình

Nếu cả hai vợ chồng cùng đồng ý ly hôn và đã thống nhất mọi vấn đề, bạn cần chuẩn bị:

• Đơn yêu cầu công nhận thuận tình ly hôn (theo mẫu do Tòa án cung cấp);

• Bản chính giấy đăng ký kết hôn (bắt buộc phải là bản chính, nếu mất thì xin bản sao trích lục tại nơi đăng ký kết hôn);

• Bản sao có chứng thực CCCD/CMND và sổ hộ khẩu của cả hai vợ chồng;

• Giấy khai sinh của các con (nếu có con chung);

• Tài liệu về tài sản chung, nợ chung (nếu yêu cầu chia);

• Thỏa thuận bằng văn bản giữa hai bên về việc nuôi con, cấp dưỡng và phân chia tài sản (nếu có).

2. Hồ sơ ly hôn đơn phương

Trong trường hợp một bên tự yêu cầu ly hôn, bạn cần chuẩn bị:

• Đơn xin ly hôn đơn phương (theo mẫu);

• Bản chính giấy đăng ký kết hôn;

• CCCD/CMND và sổ hộ khẩu của người nộp đơn (bản sao có chứng thực);

• Giấy khai sinh của con chung (nếu có);

• Chứng cứ chứng minh mâu thuẫn trầm trọng: Biên bản hòa giải không thành, đơn tố cáo hành vi bạo lực, bản tường trình, tin nhắn, hình ảnh, ghi âm…

• Giấy tờ liên quan đến tài sản chung: Giấy tờ nhà đất, xe, sổ tiết kiệm… nếu yêu cầu phân chia.

Tài sản chung, tài sản riêng của vợ chồng; Luật sư Bình Dương 24/7 tư vấn

3. Một số lưu ý khi chuẩn bị hồ sơ

• Tất cả giấy tờ sao y đều phải chứng thực hợp lệ trong vòng 6 tháng;

• Nếu chồng/vợ cố tình giấu địa chỉ, cần xin xác nhận cư trú hoặc tạm trú tại địa phương để Tòa án có căn cứ giải quyết;

• Trường hợp kết hôn ở nước ngoài, cần bản dịch công chứng hợp lệ của giấy chứng nhận kết hôn.

Phần 3: Nộp hồ sơ ly hôn ở đâu? Quy trình giải quyết ly hôn tại Tòa án

Sau khi đã chuẩn bị đầy đủ hồ sơ, bước tiếp theo trong thủ tục ly hôn là xác định nơi nộp hồ sơ phù hợp và nắm rõ quy trình giải quyết tại Tòa án. Đây là giai đoạn mang tính quyết định đến việc Tòa có thụ lý và giải quyết nhanh chóng hay không.

1. Nộp hồ sơ ly hôn ở đâu?

Tùy vào loại ly hôn (thuận tình hay đơn phương), thẩm quyền của Tòa án sẽ khác nhau:

• Ly hôn thuận tình: Nộp tại Tòa án nhân dân cấp huyện nơi vợ hoặc chồng đang cư trú hoặc tạm trú (có thể thỏa thuận chọn nơi thuận tiện hơn cho cả hai bên).

• Ly hôn đơn phương: Nộp tại Tòa án nhân dân cấp huyện nơi bị đơn cư trú hoặc làm việc. Đây là nguyên tắc bắt buộc theo quy định pháp luật.

Lưu ý đặc biệt:
Nếu vụ ly hôn có yếu tố nước ngoài (kết hôn với người nước ngoài, vợ/chồng đang ở nước ngoài, tài sản ở nước ngoài…), thì Tòa án nhân dân cấp tỉnh sẽ là cơ quan có thẩm quyền giải quyết.

2. Quy trình giải quyết thủ tục ly hôn tại Tòa án

Sau khi nộp hồ sơ, quy trình thường diễn ra như sau:

Bước 1: Thụ lý vụ việc

Tòa án kiểm tra hồ sơ, nếu hợp lệ sẽ ra thông báo nộp tạm ứng án phí:

• Thuận tình ly hôn: Án phí sơ thẩm 300.000 đồng;

• Đơn phương ly hôn: Nếu có tranh chấp tài sản, mức án phí được tính theo giá trị tài sản.

Sau khi nộp tiền tạm ứng và nộp biên lai cho Tòa, hồ sơ sẽ được thụ lý chính thức.

Bước 2: Hòa giải

Tòa án tiến hành hòa giải bắt buộc. Nếu thuận tình hoặc đạt được thỏa thuận, Tòa sẽ ra quyết định công nhận. Nếu hòa giải không thành, vụ việc được đưa ra xét xử.

Bước 3: Xét xử (nếu cần)

Tòa án mở phiên xét xử sơ thẩm để giải quyết các nội dung tranh chấp: ly hôn, chia tài sản, quyền nuôi con. Sau phiên xử, Tòa ra bản án hoặc quyết định ly hôn có hiệu lực pháp luật.

Phần 4: Chia tài sản, quyền nuôi con và cấp dưỡng – Những vấn đề thường phát sinh khi ly hôn

Trong quá trình thực hiện thủ tục ly hôn, ngoài việc chấm dứt quan hệ vợ chồng, một trong những nội dung dễ xảy ra tranh chấp và khiến việc ly hôn kéo dài là phân chia tài sản chung và quyền nuôi con. Những vấn đề này không chỉ liên quan đến quyền lợi vật chất, mà còn ảnh hưởng đến tình cảm và tương lai của con cái sau hôn nhân.

1. Nguyên tắc chia tài sản khi ly hôn

Theo Điều 59 của Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2014, khi ly hôn, Tòa án sẽ áp dụng các nguyên tắc sau để chia tài sản:

• Tài sản chung được chia đôi, nhưng có tính đến yếu tố: công sức đóng góp, hoàn cảnh của mỗi bên, lỗi của mỗi người trong quan hệ hôn nhân, nhu cầu sử dụng tài sản, bảo vệ quyền lợi con cái chưa thành niên…

• Tài sản riêng của ai thì người đó được giữ, bao gồm tài sản có trước hôn nhân, được tặng cho riêng, thừa kế riêng…

• Nếu một bên yêu cầu chia tài sản chung trong thời kỳ hôn nhân, Tòa sẽ định giá và chia theo nguyên tắc công bằng.

2. Quyền nuôi con sau ly hôn

Tòa án sẽ căn cứ vào nhiều yếu tố để quyết định giao con cho ai nuôi:

• Con dưới 36 tháng tuổi thường giao cho mẹ, trừ khi mẹ không đủ điều kiện nuôi dưỡng;

• Con từ đủ 7 tuổi trở lên: Tòa án bắt buộc phải hỏi ý kiến của trẻ;

• Các yếu tố khác gồm: thu nhập, chỗ ở ổn định, môi trường sống, thời gian chăm sóc, học hành, sức khỏe tinh thần của người nuôi…

Người không trực tiếp nuôi con vẫn có quyền thăm nom và nghĩa vụ cấp dưỡng theo khả năng tài chính và nhu cầu thiết yếu của con.

3. Cấp dưỡng nuôi con

Mức cấp dưỡng không có quy định cứng, nhưng thường được xác định theo:

• Thu nhập, khả năng tài chính của bên cấp dưỡng;

• Nhu cầu học tập, ăn ở, sinh hoạt của con;

• Thỏa thuận giữa hai bên hoặc do Tòa án quyết định nếu không đạt được đồng thuận.

Phần 5: Những trường hợp đặc biệt khi ly hôn và cách xử lý đúng luật

Không phải lúc nào quá trình ly hôn cũng diễn ra suôn sẻ. Có nhiều trường hợp “đặc biệt” mà người yêu cầu ly hôn có thể gặp phải như: vợ/chồng vắng mặt, không hợp tác, đang ở nước ngoài, hoặc ly hôn khi vợ đang mang thai… Những tình huống này cần được xử lý cẩn thận để không ảnh hưởng đến tiến trình giải quyết.

1. Ly hôn khi một bên vắng mặt, cố tình lẩn tránh

Nhiều người khi bị vợ/chồng nộp đơn ly hôn thường cố tình trốn tránh, không hợp tác, không ra Tòa, không nhận hồ sơ hoặc thậm chí chuyển nơi cư trú. Trường hợp này, người khởi kiện cần:

• Xin xác nhận nơi cư trú hiện tại của bị đơn tại công an xã/phường;

• Nếu không tìm được địa chỉ cụ thể, có thể yêu cầu Tòa niêm yết thủ tục theo quy định tại nơi cư trú cuối cùng;

• Nếu bị đơn vẫn không có mặt đúng hẹn, Tòa sẽ xét xử vắng mặt theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự.

2. Ly hôn có yếu tố nước ngoài

Nếu một trong hai người là người nước ngoài hoặc đang định cư, làm việc ở nước ngoài, thì:

• Hồ sơ ly hôn phải nộp tại Tòa án nhân dân cấp tỉnh;

• Nếu người ở nước ngoài không thể về Việt Nam, có thể ủy quyền cho người đại diện (có hợp pháp hóa lãnh sự);

• Trong trường hợp không biết rõ nơi cư trú của người ở nước ngoài, Tòa sẽ thông báo qua cơ quan ngoại giao hoặc thực hiện niêm yết tư pháp quốc tế.

3. Ly hôn khi vợ đang mang thai hoặc con dưới 12 tháng tuổi

Theo Điều 51 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014:

“Chồng không có quyền yêu cầu ly hôn trong thời gian vợ đang có thai, sinh con hoặc đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi.”

Tuy nhiên, người vợ vẫn có quyền yêu cầu ly hôn, hoặc cả hai có thể thuận tình ly hôn nếu không có tranh chấp và đã thỏa thuận rõ ràng.

Phần 6: Tổng kết thủ tục ly hôn và khi nào nên nhờ luật sư hỗ trợ?

Ly hôn là một quyết định lớn và không dễ dàng. Việc nắm rõ toàn bộ thủ tục ly hôn sẽ giúp bạn tự tin hơn khi đối diện với Tòa án, đồng thời hạn chế những rủi ro pháp lý, tranh chấp kéo dài và tổn thất về mặt tinh thần, tài chính.

1. Tóm tắt quy trình thủ tục ly hôn

Dù là thuận tình hay đơn phương, thủ tục ly hôn thường trải qua các bước chính sau:

• Chuẩn bị hồ sơ đầy đủ: Gồm đơn ly hôn, giấy đăng ký kết hôn, giấy tờ tùy thân, giấy khai sinh con (nếu có), tài liệu về tài sản chung…

• Nộp đơn đúng nơi có thẩm quyền: Tòa án nhân dân cấp huyện hoặc cấp tỉnh tùy từng trường hợp;

• Thụ lý vụ việc và đóng án phí sơ thẩm;

• Hòa giải tại Tòa án (bắt buộc đối với đơn phương ly hôn);

• Xét xử: Nếu có tranh chấp hoặc hòa giải không thành;

• Nhận bản án hoặc quyết định công nhận ly hôn có hiệu lực pháp luật.

Thời gian giải quyết thông thường:

• Thuận tình ly hôn: 1 – 2 tháng;

• Đơn phương ly hôn: 4 – 6 tháng, có thể lâu hơn nếu tranh chấp phức tạp.

2. Khi nào nên nhờ luật sư hỗ trợ thủ tục ly hôn?

Không ít người khi bắt đầu làm thủ tục ly hôn thường nghĩ có thể tự xử lý, nhưng đến khi rơi vào những tình huống như bị từ chối hồ sơ, bị đơn không hợp tác, tranh chấp tài sản, giành quyền nuôi con… thì mới tìm đến luật sư. Thực tế, luật sư không chỉ đại diện pháp lý, mà còn giúp bạn:

• Soạn hồ sơ đúng chuẩn, đúng luật, tránh bị trả lại;

• Hướng dẫn cụ thể từng bước xử lý: từ hòa giải, chứng cứ, xác minh nơi cư trú đến tham gia phiên tòa;

• Bảo vệ quyền lợi hợp pháp: về tài sản, con cái, cấp dưỡng, khoản nợ chung;

• Tư vấn tâm lý pháp lý: Giúp bạn giữ vững tinh thần trong thời gian nhạy cảm.

Đặc biệt, nếu bạn đang sống xa, bận rộn hoặc không có kinh nghiệm pháp lý, dịch vụ luật sư hỗ trợ thủ tục ly hôn trọn gói là một giải pháp đáng cân nhắc – vừa tiết kiệm thời gian, công sức, vừa đảm bảo kết quả cuối cùng hợp lý, hợp pháp.

---

Kết luận

Ly hôn không đơn thuần là việc “ký đơn và ra Tòa”. Nó là một quy trình pháp lý có nhiều bước, đòi hỏi sự cẩn trọng trong từng tài liệu, từng lập luận và mỗi quyết định đưa ra. Dù bạn đang xem xét ly hôn thuận tình hay đơn phương, hãy chủ động tìm hiểu quy trình, chuẩn bị kỹ hồ sơ và nhờ đến sự hỗ trợ pháp lý khi cần thiết. Có như vậy, bạn mới thực sự bước ra khỏi cuộc hôn nhân một cách văn minh, đúng luật và giữ gìn quyền lợi cho chính mình và con cái.

---

Thông tin liên hệ:

Văn phòng Luật sư Châu Đốc – Chi nhánh Bình Dương
📍 Địa chỉ: 92/49/7/20 Nguyễn Thị Chạy, khu phố Chiêu Liêu, Phường Dĩ An,Thành phố Hồ Chí Minh.
📞 Điện thoại: 0987 79 16 32
✉️ Email: luattamduc.law@gmail.com
🌐 Website: luattamduc.vn
📘 Facebook: Luật sư Dân sự
🎵 TikTok: @luatsutuvantphcm
📍 Google Maps: Xem bản đồ
🕐 Thời gian làm việc: Thứ 2 – Thứ 7 (8:00 – 17:00)