Ly hôn vắng mặt 1 bên: 6 điều cần chuẩn bị trước khi nộp đơn

Mở đầu: Khi ly hôn mà một bên không hợp tác – phải làm sao? 

Khi một cuộc hôn nhân rơi vào bế tắc, ly hôn là giải pháp cuối cùng giúp cả hai giải thoát khỏi những mâu thuẫn kéo dài. Tuy nhiên, không phải lúc nào thủ tục ly hôn cũng diễn ra thuận lợi. Trên thực tế, nhiều người rơi vào tình huống khó xử khi đối phương cố tình né tránh, không hợp tác hoặc mất liên lạc.

Đây chính là những trường hợp ly hôn vắng mặt – một hình thức ly hôn đơn phương mà bên khởi kiện phải đối mặt với nhiều thách thức pháp lý, đặc biệt về hồ sơ và chứng cứ. Việc hiểu rõ quy trình và chuẩn bị kỹ càng là yếu tố then chốt để đảm bảo quyền lợi hợp pháp cho người yêu cầu ly hôn.

Việc ly hôn trong khi bị đơn (vợ/chồng còn lại) vắng mặt khiến nhiều người lầm tưởng là không thể thực hiện được. Trên thực tế, pháp luật Việt Nam hoàn toàn cho phép ly hôn đơn phương dù vắng mặt một bên, nhưng người nộp đơn cần chuẩn bị kỹ về hồ sơ, chứng cứ và chiến lược pháp lý, nhằm tránh bị kéo dài thời gian hoặc vụ án bị trả lại do thiếu căn cứ.

Trong bối cảnh thực tế, những lý do vắng mặt thường gặp như:

• Bên kia bỏ đi khỏi nơi cư trú, không liên lạc.

• Một bên đang ở nước ngoài, không rõ địa chỉ cụ thể.

• Vợ/chồng cố tình không hợp tác với Tòa án để trì hoãn quá trình ly hôn.

Vì vậy, để quá trình ly hôn diễn ra thuận lợi khi vắng mặt một bên, bạn cần chuẩn bị trước 6 điều quan trọng – từ xác minh nơi cư trú, thu thập giấy tờ cá nhân của người vắng mặt, đến việc làm đơn đề nghị xét xử vắng mặt hoặc đăng thông báo tìm kiếm.

Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn hiểu rõ: ly hôn vắng mặt một bên có được không, thủ tục như thế nào và cần chuẩn bị ra sao để đảm bảo quyền lợi của bản thân và con cái (nếu có).

1. Xác minh địa chỉ cư trú hoặc nơi ở cuối cùng của người vắng mặt

Một trong những yêu cầu bắt buộc trong hồ sơ ly hôn đơn phương là phải có thông tin chính xác về nơi cư trú của bị đơn (người còn lại trong quan hệ hôn nhân). Trong trường hợp người này vắng mặt, cố tình lẩn tránh hoặc không rõ đang ở đâu, bạn vẫn cần chứng minh với Tòa án rằng đã có nỗ lực xác minh hợp lý trước khi nộp đơn.

Theo quy định tại Điều 35 và Điều 39 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, việc xác định đúng thẩm quyền của Tòa án phụ thuộc vào nơi cư trú hoặc nơi làm việc cuối cùng của người bị kiện (vợ/chồng còn lại). Nếu không có địa chỉ cụ thể, hồ sơ có thể bị Tòa từ chối thụ lý hoặc yêu cầu bổ sung.

Cách xử lý thực tế trong trường hợp vắng mặt:

• Liên hệ chính quyền địa phương nơi cư trú cuối cùng của người kia (xã/phường) để xin xác nhận: họ còn ở đó hay đã rời đi.

• Gửi văn bản yêu cầu Công an cấp xã/phường xác minh nhân khẩu.

• Trường hợp không rõ nơi ở, có thể nộp đơn kèm đề nghị Tòa án thực hiện thủ tục niêm yết hoặc thông báo tìm kiếm theo Điều 179 Bộ luật Tố tụng dân sự.

• Nếu vợ/chồng đang ở nước ngoài, cần xác minh hộ chiếu, quốc tịch, nơi cư trú hiện tại, có thể thông qua người thân hoặc cơ quan ngoại giao để cung cấp thông tin cho Tòa án.

Việc xác minh địa chỉ cư trú là nền tảng quan trọng để Tòa án có căn cứ thụ lý vụ việc, từ đó có thể tiến hành các bước tiếp theo như triệu tập hợp lệ, xét xử vắng mặt hoặc ra quyết định theo thủ tục vắng mặt.

Lưu ý: Bạn không được cố tình cung cấp sai địa chỉ hoặc “né” cung cấp thông tin vì điều này có thể bị xem là vi phạm tố tụng và khiến hồ sơ bị trả lại.

2. Chuẩn bị đầy đủ giấy tờ cá nhân của cả hai bên

Khi một bên vắng mặt trong quá trình ly hôn, việc người khởi kiện chủ động nộp đầy đủ hồ sơ, giấy tờ của cả hai vợ chồng là yếu tố then chốt để Tòa án xem xét và thụ lý vụ án. Thông thường, nếu cả hai bên đều hợp tác thì quá trình cung cấp giấy tờ không mấy khó khăn. Tuy nhiên, khi người còn lại không hợp tác hoặc cố tình tránh né, bạn cần chủ động chuẩn bị và bổ sung theo cách hợp pháp.

Các giấy tờ cần thiết gồm:

• Giấy chứng nhận kết hôn (bản chính hoặc bản sao có công chứng). Nếu bị thất lạc, có thể liên hệ nơi đăng ký kết hôn để xin trích lục.

• CMND/CCCD và sổ hộ khẩu của hai vợ chồng. Trường hợp không có bản sao của người vắng mặt, bạn có thể xin trích lục từ cơ quan công an hoặc UBND cấp xã/phường nơi họ cư trú lần cuối.

• Giấy khai sinh của con chung (nếu có).

• Các giấy tờ liên quan đến tài sản chung (nếu có yêu cầu chia tài sản): sổ đỏ, giấy chứng nhận xe, sổ tiết kiệm, hợp đồng góp vốn, hợp đồng vay…

Lưu ý đặc biệt khi người kia không cung cấp giấy tờ:

• Nếu không có bản sao CMND/CCCD hoặc sổ hộ khẩu của người kia, bạn có thể trình bày trong đơn ly hôn rằng người đó không hợp tác, đồng thời đề nghị Tòa án trưng cầu thông tin từ cơ quan có thẩm quyền (theo Điều 106 Bộ luật Tố tụng dân sự).

• Trong trường hợp có con chung mà người kia không giao ra giấy tờ, bạn có thể xin cấp lại trích lục khai sinh từ UBND cấp xã/phường nơi đăng ký khai sinh.

Việc chuẩn bị đầy đủ giấy tờ sẽ giúp Tòa án có đủ căn cứ thụ lý đơn và xét xử. Ngược lại, nếu hồ sơ thiếu chứng cứ, Tòa có thể yêu cầu bổ sung nhiều lần, khiến quá trình ly hôn bị kéo dài.

3. Soạn đơn ly hôn đơn phương đúng quy định pháp luật

Trong trường hợp chỉ có một bên muốn ly hôn, còn bên kia không hợp tác hoặc cố tình tránh mặt, thì người muốn chấm dứt hôn nhân cần làm đơn ly hôn đơn phương theo đúng mẫu và thủ tục pháp luật quy định. Đây là tài liệu quan trọng, thể hiện ý chí ly hôn rõ ràng, đồng thời là căn cứ pháp lý để Tòa án thụ lý vụ việc.

Nội dung bắt buộc trong đơn ly hôn:

• Thông tin của người khởi kiện và người bị kiện: Họ tên, ngày tháng năm sinh, số CCCD/CMND, nơi cư trú (hoặc nơi cư trú cuối cùng biết được nếu bị đơn đã đi khỏi nơi thường trú).

• Thời điểm kết hôn và nơi đăng ký kết hôn: Phải nêu rõ hai bên kết hôn từ thời điểm nào, tại đâu.

• Tình trạng hôn nhân hiện tại: Trình bày lý do xin ly hôn (mâu thuẫn, bạo lực, sống ly thân…), nếu người còn lại không hợp tác cần nêu rõ hành vi lẩn tránh, không có mặt, không thực hiện nghĩa vụ hôn nhân.

• Về con chung: Ghi rõ có bao nhiêu con, hiện ai đang nuôi, yêu cầu cụ thể về quyền nuôi con và cấp dưỡng (nếu có).

• Về tài sản và nợ chung: Nếu không yêu cầu chia tài sản, cần ghi rõ là “không yêu cầu”. Nếu có, cần liệt kê cụ thể tài sản yêu cầu chia.

• Đề nghị Tòa án xét xử vắng mặt bị đơn: Nếu bị đơn cố tình vắng mặt, bạn có thể yêu cầu Tòa xét xử theo thủ tục vắng mặt theo Điều 227 Bộ luật Tố tụng dân sự.

Mẫu đơn và nơi nộp:

• Đơn có thể viết tay hoặc đánh máy, nhưng phải đúng mẫu số 23-DS ban hành kèm theo Nghị quyết 01/2017/NQ-HĐTP của Hội đồng Thẩm phán TANDTC.

• Nộp đơn tại TAND cấp huyện nơi bị đơn cư trú cuối cùng. Trường hợp không xác định được nơi cư trú của bị đơn, có thể đề nghị Tòa niêm yết công khai để xét xử vắng mặt.

4. Dự trù tình huống xét xử vắng mặt và niêm yết hợp lệ

Một trong những khó khăn phổ biến nhất trong các vụ ly hôn đơn phương là người bị kiện (vợ hoặc chồng) cố tình lẩn tránh, không đến Tòa làm việc, không ký nhận giấy tờ triệu tập. Trong tình huống này, người khởi kiện cần nắm rõ thủ tục tống đạt và xét xử vắng mặt để tránh việc vụ án bị đình chỉ hoặc kéo dài nhiều tháng.

Khi nào Tòa án có quyền xét xử vắng mặt?

Theo Điều 227 Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, Tòa án vẫn có thể mở phiên xét xử khi bị đơn không có mặt, nếu:

• Đã triệu tập hợp lệ lần thứ hai mà vẫn vắng mặt không lý do chính đáng;

• Hoặc bị đơn cố tình tránh né, không thể liên lạc, nhưng đã thực hiện đúng thủ tục niêm yết.

Thủ tục niêm yết khi không liên lạc được bị đơn:

Nếu không rõ nơi ở hiện tại của người bị kiện hoặc họ cố tình trốn tránh, bạn cần:

1. Trình bày rõ trong đơn rằng người bị kiện vắng mặt, không hợp tác, không thể xác định nơi cư trú cụ thể.

2. Cung cấp địa chỉ cư trú cuối cùng mà người bị kiện từng sinh sống hoặc đăng ký hộ khẩu thường trú.

3. Đề nghị Tòa án thực hiện niêm yết công khai tại nơi cư trú cuối cùng theo Điều 179 Bộ luật Tố tụng dân sự.

Tòa án sẽ tiến hành niêm yết thông báo tại:

• Trụ sở UBND cấp xã nơi bị đơn cư trú cuối cùng;

• Trụ sở Tòa án thụ lý vụ án.

Sau 15 ngày kể từ khi niêm yết, Tòa án được quyền tiếp tục xét xử vắng mặt bị đơn theo thủ tục thông thường.

Vai trò của người khởi kiện trong giai đoạn này:

• Chủ động cung cấp địa chỉ liên hệ cuối cùng và các thông tin liên quan (ví dụ: thông tin hàng xóm, tổ trưởng khu phố…).

• Theo dõi tiến trình niêm yết và thời gian mở phiên tòa.

• Tham dự đầy đủ các buổi làm việc với Tòa án, nộp bổ sung giấy tờ khi được yêu cầu.

Việc chuẩn bị tâm thế sẵn sàng cho tình huống bị đơn vắng mặt sẽ giúp bạn không bị lúng túng, đồng thời đảm bảo việc xét xử diễn ra đúng quy định pháp luật.

5. Chuẩn bị phương án giành quyền nuôi con (nếu có con chung)

Khi ly hôn, quyền nuôi con luôn là vấn đề nhạy cảm, đặc biệt trong trường hợp một bên vắng mặt hoặc cố tình không tham gia giải quyết tại Tòa án. Người yêu cầu ly hôn cần chủ động chuẩn bị hồ sơ và lập luận thuyết phục để Tòa xem xét trao quyền nuôi con.

Nguyên tắc chung của pháp luật về nuôi con sau ly hôn

Theo Điều 81 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, khi ly hôn:

• Hai bên tự thỏa thuận người trực tiếp nuôi con.

• Nếu không thỏa thuận được, Tòa án sẽ quyết định giao con cho bên có điều kiện tốt hơn về mọi mặt để đảm bảo lợi ích về thể chất và tinh thần cho con.

• Trẻ từ 7 tuổi trở lên sẽ được Tòa xem xét nguyện vọng.

Trong trường hợp ly hôn vắng mặt một bên, việc không tham gia tố tụng, không thể hiện nguyện vọng, không có kế hoạch nuôi dưỡng con rõ ràng sẽ là bất lợi lớn cho bên vắng mặt.

Những giấy tờ và chứng cứ cần chuẩn bị để giành quyền nuôi con:

1. Giấy khai sinh của con – để chứng minh quan hệ huyết thống và xác nhận độ tuổi.

2. Tài liệu chứng minh thu nhập ổn định: Hợp đồng lao động, sao kê lương, giấy xác nhận công tác, hoặc các giấy tờ cho thấy khả năng tài chính nuôi con.

3. Chứng minh điều kiện sống: Giấy tờ nhà đất, hợp đồng thuê nhà, ảnh nơi ở hiện tại, điều kiện chăm sóc sinh hoạt hằng ngày của con (ăn uống, học hành…).

4. Giấy xác nhận nhân thân, đạo đức, tư cách: Xác nhận của chính quyền địa phương, tổ dân phố, giáo viên chủ nhiệm hoặc hàng xóm…

5. Thể hiện quá trình chăm sóc con từ trước đến nay: Tin nhắn, hình ảnh, lịch khám chữa bệnh, học tập, các bằng chứng cho thấy bạn là người trực tiếp chăm con nhiều nhất.

Trường hợp con dưới 36 tháng tuổi

Theo luật, người mẹ sẽ được ưu tiên giao nuôi trừ khi có bằng chứng cho thấy mẹ không đủ điều kiện nuôi dưỡng (ví dụ: mất năng lực hành vi dân sự, nghiện ma túy, không nơi cư trú…).

Cách nêu yêu cầu trong đơn ly hôn

Bạn cần ghi rõ:

“Đề nghị Tòa án giao cháu [Tên] – sinh ngày [ngày/tháng/năm] cho tôi trực tiếp nuôi dưỡng sau ly hôn. Tôi cam kết đảm bảo điều kiện nuôi dưỡng tốt nhất cho cháu và đề nghị Tòa xét xử vắng mặt bị đơn.”

6. Định hướng xử lý tài sản và nghĩa vụ tài chính (nếu có)

Một trong những nội dung quan trọng khi ly hôn, bên cạnh con chung, chính là phân chia tài sản chung và giải quyết nghĩa vụ tài chính. Tuy nhiên, nếu một bên vắng mặt, việc giải quyết tài sản sẽ gặp một số giới hạn nhất định.

Có thể yêu cầu giải quyết tài sản trong cùng vụ án ly hôn?

Câu trả lời là có, nhưng với điều kiện bạn phải cung cấp đầy đủ thông tin và chứng cứ rõ ràng về tài sản chung. Theo quy định tại Điều 59 Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, nếu không có tranh chấp, hoặc bạn có đủ căn cứ xác định rõ giá trị, nguồn gốc tài sản, thì Tòa án có thể giải quyết ngay trong bản án ly hôn.

Các loại tài sản thường gặp cần kê khai:

1. Tài sản chung như:

   • Nhà, đất, xe, sổ tiết kiệm, tài khoản ngân hàng, tài sản kinh doanh…

   • Các khoản thu nhập phát sinh trong thời kỳ hôn nhân.

2. Tài sản riêng cần chứng minh thuộc sở hữu cá nhân:

   • Tài sản có trước hôn nhân;

   • Được tặng cho riêng, thừa kế riêng;

   • Tài sản được chia riêng theo văn bản thỏa thuận có công chứng.

3. Khoản nợ chung: Nếu hai bên có vay nợ trong thời kỳ hôn nhân để phục vụ mục đích chung (mua nhà, kinh doanh…), bạn cần cung cấp chứng cứ kèm theo giấy tờ gốc.

Khó khăn khi bị đơn vắng mặt:

Trong trường hợp không thể xác định chính xác tài sản chung, hoặc bên kia vắng mặt, không hợp tác, Tòa án sẽ:

• Giải quyết phần ly hôn và con chung trước;

• Tách phần tài sản thành vụ án dân sự riêng khi có yêu cầu tiếp theo.

Việc này đảm bảo không làm kéo dài quá trình ly hôn nhưng vẫn giữ quyền của bạn được yêu cầu chia tài sản về sau.

Lưu ý về kê khai và đề nghị xử lý tài sản:

• Nêu rõ tài sản nào bạn yêu cầu được chia, yêu cầu chia theo tỷ lệ nào và lý do (ví dụ bạn là người tạo ra phần lớn giá trị tài sản, trực tiếp chăm lo…).

• Nếu không yêu cầu chia tài sản trong đơn, bạn có quyền khởi kiện vụ án dân sự độc lập trong thời hiệu 3 năm kể từ ngày ly hôn.

Kết luận

Ly hôn trong trường hợp một bên vắng mặt luôn tiềm ẩn nhiều khó khăn, đặc biệt là về thủ tục và chứng cứ pháp lý. Tuy nhiên, nếu bạn chuẩn bị đầy đủ 6 yếu tố quan trọng gồm: đơn ly hôn, chứng cứ vắng mặt, giấy tờ hôn nhân – con cái, căn cứ ly hôn, phương án nuôi con và định hướng tài sản thì hoàn toàn có thể chủ động bảo vệ quyền lợi của mình trước Tòa.

Việc hiểu đúng quy trình và chứng minh rõ ràng sẽ giúp quá trình ly hôn vắng mặt diễn ra suôn sẻ, đúng pháp luật, tránh kéo dài hoặc bị đình chỉ xử lý.

Thông tin liên hệ:

Văn phòng Luật sư Châu Đốc – Chi nhánh Bình Dương
📍 Địa chỉ: 92/49/7/20 Nguyễn Thị Chạy, khu phố Chiêu Liêu, phường Dĩ An, Thành phố Hồ Chí Minh.
📞 Điện thoại: 0987 79 16 32
✉️ Email: luattamduc.law@gmail.com
🌐 Website: luattamduc.vn
📘 Facebook: Luật sư Dân sự
🎵 TikTok: @luatsutuvantphcm
📍 Google Maps: Xem bản đồ
🕐 Thời gian làm việc: Thứ 2 – Thứ 7 (8:00 – 17:00)