LÀM THÊM GIỜ VÀ QUY ĐỊNH PHÁP LUẬT MỚI NHẤT 2025

Mở đầu

Trong thời đại công nghiệp hóa – hiện đại hóa, việc người lao động làm thêm giờ đã trở thành điều không thể tránh khỏi tại nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là trong các ngành sản xuất, dịch vụ hoặc thời điểm cao điểm như lễ, Tết, mùa vụ. Làm thêm giờ giúp người lao động cải thiện thu nhập, đồng thời giúp doanh nghiệp đảm bảo tiến độ công việc. Tuy nhiên, không ít trường hợp người lao động bị lạm dụng làm thêm giờ, không được trả lương xứng đáng hoặc bị ép buộc làm việc ngoài giờ hành chính mà không nắm rõ quyền lợi của mình.

Chính vì vậy, nắm rõ quy định làm thêm giờ không chỉ là quyền lợi mà còn là cách để người lao động tự bảo vệ mình trước các hành vi vi phạm pháp luật. Đồng thời, việc hiểu đúng quy định cũng giúp doanh nghiệp xây dựng môi trường làm việc hợp pháp, minh bạch và bền vững.

Theo Bộ luật Lao động 2019, quy định về làm thêm giờ đã được điều chỉnh với nhiều điểm mới so với các văn bản trước, đặc biệt là về giới hạn số giờ làm thêm trong ngày, tháng, năm, cách tính lương làm thêm và điều kiện để tổ chức làm thêm giờ. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giúp bạn hiểu rõ các quy định pháp lý về làm thêm giờ, từ đó có cái nhìn đầy đủ và chính xác nhất để áp dụng trong thực tiễn lao động.

Hãy cùng tìm hiểu chi tiết những nội dung quan trọng về quy định làm thêm giờ, để tránh rơi vào tình huống bị bóc lột hoặc vi phạm pháp luật một cách vô tình.

1. Làm thêm giờ là gì? Hiểu đúng để bảo vệ quyền lợi

Theo quy định tại Điều 107 Bộ luật Lao động 2019, làm thêm giờ là thời gian làm việc vượt quá thời giờ làm việc bình thường đã được quy định trong hợp đồng lao động, nội quy lao động hoặc thỏa ước lao động tập thể. Đây là khái niệm quan trọng giúp phân biệt rõ giữa làm việc trong giờ và làm việc ngoài giờ nhằm áp dụng đúng chế độ lương, thưởng và chế độ nghỉ ngơi.

Điều đáng chú ý là việc tổ chức làm thêm giờ phải có sự đồng ý của người lao động. Người sử dụng lao động không được quyền áp đặt hoặc ép buộc người lao động làm thêm giờ dưới bất kỳ hình thức nào. Việc đồng ý này cần được thể hiện bằng văn bản, email hoặc các hình thức thỏa thuận hợp pháp khác, nhằm tránh tranh chấp phát sinh sau này.

Thực tế cho thấy, không ít doanh nghiệp tổ chức làm thêm giờ thường xuyên nhưng lại không thông báo rõ ràng cho người lao động, không chi trả đúng mức lương theo quy định, hoặc không có chính sách bù đắp thích hợp. Điều này dẫn đến nhiều hệ lụy như: giảm năng suất lao động, kiệt sức, xung đột giữa các bên và thậm chí bị xử phạt hành chính nặng nếu bị phát hiện.

Việc hiểu rõ khái niệm làm thêm giờ giúp người lao động ý thức được quyền từ chối hoặc thương lượng khi cần thiết. Đồng thời, người sử dụng lao động cũng cần tuân thủ quy trình huy động làm thêm theo đúng pháp luật để tránh các rủi ro về pháp lý và uy tín doanh nghiệp.

Như vậy, quy định làm thêm giờ không chỉ đơn thuần là một điều khoản trong luật, mà còn là cơ sở quan trọng để điều chỉnh mối quan hệ lao động hiện đại – nơi cả hai bên đều cần hiểu, tuân thủ và tôn trọng lẫn nhau nhằm xây dựng môi trường làm việc công bằng và phát triển bền vững.

2. Giới hạn thời gian làm thêm giờ theo quy định pháp luật

Một trong những nội dung quan trọng nhất trong quy định làm thêm giờ là giới hạn thời gian làm thêm. Mục tiêu của việc đặt giới hạn là nhằm bảo vệ sức khỏe, tinh thần và chất lượng cuộc sống của người lao động, đồng thời đảm bảo tính nhân văn trong quan hệ lao động.

Theo Điều 107 Bộ luật Lao động 2019, thời gian làm thêm giờ được quy định như sau:

• Không quá 50% số giờ làm việc bình thường trong 01 ngày. Ví dụ, nếu người lao động làm việc 8 tiếng/ngày, thì thời gian làm thêm không được vượt quá 4 tiếng/ngày.

• Không quá 40 giờ trong 01 tháng. Điều này nhằm tránh tình trạng người lao động bị làm thêm quá sức trong thời gian dài.

• Không quá 200 giờ trong 01 năm, trừ một số ngành nghề, lĩnh vực đặc thù được phép nâng mức tối đa lên 300 giờ/năm.

Các ngành nghề được tăng giới hạn làm thêm lên đến 300 giờ/năm bao gồm:

• Sản xuất, chế biến xuất khẩu các sản phẩm như may mặc, da giày, điện tử.

• Chế biến nông, lâm, thủy sản phục vụ mùa vụ.

• Dịch vụ cung ứng điện, nước, viễn thông, công nghệ thông tin trong các tình huống khẩn cấp.

• Các công việc cần xử lý sự cố đột xuất, khẩn cấp như phòng chống thiên tai, dịch bệnh…

Tuy nhiên, việc áp dụng mức 300 giờ/năm phải có sự chấp thuận và quản lý chặt chẽ của cơ quan lao động có thẩm quyền tại địa phương, đồng thời vẫn yêu cầu có sự đồng thuận từ người lao động.

Việc vượt quá giới hạn làm thêm giờ có thể khiến doanh nghiệp bị xử phạt hành chính nặng, còn người lao động có nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe nghiêm trọng. Do đó, cả hai bên cần tuân thủ đúng quy định về giới hạn làm thêm giờ để đảm bảo quyền lợi hợp pháp và tránh rủi ro không đáng có.

Quyền Cơ Bản Của Người Lao Động Theo Bộ Luật Lao Động 2019

3. Điều kiện tổ chức làm thêm giờ: Doanh nghiệp cần lưu ý gì?

Việc tổ chức làm thêm giờ không chỉ đơn thuần là yêu cầu người lao động làm việc ngoài thời gian quy định, mà còn phải tuân thủ nghiêm ngặt những điều kiện được pháp luật đặt ra. Quy định làm thêm giờ theo Bộ luật Lao động 2019 nhằm đảm bảo cân bằng giữa hiệu quả công việc và quyền lợi của người lao động. Do đó, các doanh nghiệp cần nắm rõ các điều kiện này để tránh vi phạm và bị xử lý hành chính.

1. Phải có sự đồng ý của người lao động

Đây là điều kiện tiên quyết trong mọi trường hợp. Người sử dụng lao động không được ép buộc người lao động làm thêm giờ. Việc làm thêm phải dựa trên sự thỏa thuận tự nguyện và có thể được thể hiện bằng văn bản, email hoặc bất kỳ hình thức thỏa thuận rõ ràng nào.

2. Chỉ được làm thêm trong giới hạn cho phép

Như đã nêu ở phần trước, việc làm thêm phải nằm trong các giới hạn về giờ/ngày, giờ/tháng và giờ/năm. Nếu vượt quá, doanh nghiệp cần xin ý kiến và thông báo với Sở Lao động – Thương binh và Xã hội nơi đặt trụ sở hoặc chi nhánh.

3. Không áp dụng làm thêm đối với các đối tượng đặc thù

Một số đối tượng không được phép làm thêm giờ hoặc chỉ được làm thêm với điều kiện đặc biệt, bao gồm:

• Lao động nữ mang thai từ tháng thứ 7 (hoặc tháng thứ 6 nếu làm công việc nặng nhọc, độc hại).

• Người lao động chưa đủ 18 tuổi.

• Người bị suy giảm khả năng lao động từ 51% trở lên.

• Người lao động đang nuôi con dưới 12 tháng tuổi (chỉ làm thêm nếu đồng ý và được đảm bảo điều kiện sức khỏe).

4. Phải có chế độ nghỉ bù, an toàn lao động

Nếu người lao động làm thêm liên tục, doanh nghiệp cần bố trí thời gian nghỉ ngơi hợp lý. Đồng thời, điều kiện làm việc phải đảm bảo an toàn, không gây hại đến sức khỏe thể chất và tinh thần của người lao động.

Tóm lại, việc tổ chức làm thêm giờ đúng quy định không chỉ giúp tăng năng suất lao động mà còn tạo dựng niềm tin, sự gắn bó lâu dài giữa người lao động và doanh nghiệp.

4. Cách tính tiền lương làm thêm giờ theo quy định mới nhất

Khi người lao động làm việc ngoài thời giờ làm việc bình thường, họ có quyền được hưởng mức lương cao hơn so với mức lương thông thường. Đây là một nội dung rất quan trọng trong quy định làm thêm giờ nhằm đảm bảo công bằng và khuyến khích sự tự nguyện từ người lao động.

1. Căn cứ tính lương làm thêm giờ

Theo Điều 98 Bộ luật Lao động 2019, tiền lương làm thêm giờ được tính dựa trên đơn giá tiền lương hoặc tiền lương theo công việc đang làm, cộng với phần trăm tăng thêm tùy theo thời điểm làm thêm. Mức lương này bắt buộc phải cao hơn lương bình thường, cụ thể:

• Làm thêm vào ngày làm việc bình thường: ít nhất bằng 150%.

• Làm thêm vào ngày nghỉ hằng tuần: ít nhất bằng 200%.

• Làm thêm vào ngày lễ, Tết, ngày nghỉ có hưởng lương: ít nhất bằng 300%, chưa bao gồm tiền lương của ngày lễ nếu người lao động vẫn hưởng lương trong ngày đó.

2. Trường hợp làm thêm vào ban đêm

Nếu làm thêm giờ trong khoảng thời gian từ 22h hôm trước đến 6h sáng hôm sau, người lao động được hưởng thêm 20% tiền lương tính theo đơn giá tiền lương ban ngày của công việc đang làm.

3. Cách tính cụ thể

Giả sử người lao động có mức lương giờ bình thường là 50.000 VNĐ/giờ. Khi làm thêm:

• Vào ngày thường: 50.000 x 150% = 75.000 VNĐ/giờ.

• Vào ngày nghỉ: 50.000 x 200% = 100.000 VNĐ/giờ.

• Vào ngày lễ: 50.000 x 300% = 150.000 VNĐ/giờ.

• Nếu làm ban đêm ngày thường: 75.000 + (50.000 x 20%) = 85.000 VNĐ/giờ.

4. Trách nhiệm của doanh nghiệp

Người sử dụng lao động phải thanh toán đầy đủ và kịp thời tiền lương làm thêm giờ. Việc chậm trả hoặc trả không đủ có thể bị xử phạt theo Nghị định 12/2022/NĐ-CP, với mức phạt lên đến 100 triệu đồng tùy mức độ vi phạm.

Việc tính đúng và trả đủ tiền lương làm thêm không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là cam kết đạo đức giúp xây dựng môi trường lao động công bằng, minh bạch và bền vững.

Bồi thường thiệt hại do sản phẩm, hàng hóa không an toàn

5. Quyền và nghĩa vụ của người lao động và doanh nghiệp khi làm thêm giờ

Việc thực hiện làm thêm giờ không chỉ dừng lại ở thỏa thuận giữa người lao động và người sử dụng lao động, mà còn liên quan trực tiếp đến quyền và nghĩa vụ pháp lý của cả hai bên. Hiểu và tuân thủ quy định làm thêm giờ sẽ giúp các bên xây dựng mối quan hệ lao động hài hòa, bền vững và tránh rủi ro pháp lý.

Đối với người lao động

Quyền lợi:

• Có quyền tự do đồng ý hoặc từ chối làm thêm giờ mà không bị đe dọa, ép buộc hay phân biệt đối xử.

• Được trả lương làm thêm giờ đúng quy định, cao hơn so với lương giờ bình thường tùy theo thời điểm làm thêm.

• Được nghỉ ngơi, nghỉ bù hoặc nghỉ phép hợp lý sau khi làm thêm liên tục trong thời gian dài.

• Trong một số trường hợp đặc biệt (như mang thai, nuôi con nhỏ, sức khỏe yếu…), người lao động có quyền từ chối làm thêm mà không cần lý do.

Nghĩa vụ:

• Tuân thủ nội quy công ty khi đồng ý làm thêm.

• Làm việc đúng giờ, đúng nhiệm vụ được giao khi đã thỏa thuận làm thêm giờ.

• Báo cáo kịp thời với người sử dụng lao động nếu phát sinh tình trạng mệt mỏi, không đảm bảo sức khỏe.

Đối với doanh nghiệp

Nghĩa vụ:

• Chỉ được huy động làm thêm giờ khi có sự đồng ý của người lao động.

• Bố trí thời gian làm thêm không vượt quá giới hạn pháp luật quy định.

• Đảm bảo trả đủ tiền lương làm thêm theo đúng mức quy định của Bộ luật Lao động.

• Tạo điều kiện về sức khỏe, an toàn, môi trường làm việc khi người lao động làm thêm.

• Không được ép buộc hoặc gây sức ép tinh thần khiến người lao động phải làm thêm giờ trái ý muốn.

Quyền lợi:

• Tăng năng suất, đảm bảo tiến độ sản xuất kinh doanh trong thời điểm cần thiết.

• Linh hoạt sử dụng nguồn nhân lực, đặc biệt trong giai đoạn cao điểm, đơn hàng lớn.

Việc tôn trọng quy định làm thêm giờ không chỉ thể hiện trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp mà còn giúp người lao động yên tâm gắn bó lâu dài.

6. Những trường hợp đặc biệt và hậu quả pháp lý khi vi phạm quy định làm thêm giờ

Mặc dù pháp luật quy định khá rõ về thời gian và điều kiện làm thêm giờ, nhưng trong thực tế, nhiều doanh nghiệp vẫn vi phạm do thiếu hiểu biết hoặc cố tình bóc lột sức lao động. Việc này không chỉ ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, đời sống của người lao động mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro pháp lý cho doanh nghiệp.

Trường hợp được làm thêm vượt mức quy định

Bộ luật Lao động 2019 cho phép doanh nghiệp được tổ chức làm thêm giờ vượt quá 200 giờ nhưng không quá 300 giờ/năm trong một số ngành nghề, lĩnh vực nhất định như:

• Sản xuất, gia công hàng xuất khẩu (may mặc, da giày, điện tử…)
• Sản xuất thực phẩm, chế biến nông sản, thủy sản phục vụ mùa vụ
• Cấp cứu, phòng chống thiên tai, dịch bệnh hoặc trường hợp khẩn cấp do thiên tai, dịch bệnh gây ra

Tuy nhiên, trong mọi trường hợp, vẫn phải có sự đồng ý của người lao động, và người sử dụng lao động cần gửi văn bản thông báo đến Sở Lao động – Thương binh và Xã hội tại địa phương khi huy động làm thêm vượt mức thông thường.

Hậu quả khi vi phạm quy định làm thêm giờ

Doanh nghiệp nếu huy động người lao động làm thêm giờ vượt quá thời gian pháp luật cho phép hoặc không có sự đồng ý của người lao động có thể phải đối mặt với các hình thức xử phạt như:

• Phạt tiền từ 10 triệu đến 100 triệu đồng tùy theo mức độ vi phạm và số lượng người bị ảnh hưởng (theo Nghị định 12/2022/NĐ-CP).
• Bị yêu cầu chấm dứt hành vi vi phạm, bồi thường thiệt hại cho người lao động (nếu có).
• Mất uy tín doanh nghiệp, ảnh hưởng đến quan hệ lao động và văn hóa nội bộ.

Ngoài ra, người lao động bị ép làm thêm quá mức có thể khiếu nại lên công đoàn cơ sở, thanh tra lao động hoặc khởi kiện ra tòa để yêu cầu giải quyết tranh chấp.

Kết luận

Quy định làm thêm giờ là một phần quan trọng trong pháp luật lao động, bảo vệ quyền lợi cho cả người lao động và người sử dụng lao động. Hiểu rõ các giới hạn, cách tính lương và điều kiện làm thêm không chỉ giúp bạn bảo vệ quyền lợi cá nhân mà còn góp phần xây dựng môi trường làm việc minh bạch, chuyên nghiệp.

Nếu bạn đang gặp vấn đề liên quan đến việc làm thêm giờ không đúng quy định, hãy liên hệ với luật sư hoặc cơ quan chức năng để được hỗ trợ kịp thời.

Thông tin liên hệ:

Văn phòng Luật sư Châu Đốc – Chi nhánh Bình Dương
📍 Địa chỉ: 92/49/7/20 Nguyễn Thị Chạy, khu phố Chiêu Liêu, Phường Dĩ An,Thành phố Hồ Chí Minh.
📞 Điện thoại: 0987 79 16 32
✉️ Email: luattamduc.law@gmail.com
🌐 Website: luattamduc.vn
📘 Facebook: Luật sư Dân sự
🎵 TikTok: @luatsutuvantphcm
📍 Google Maps: Xem bản đồ
🕐 Thời gian làm việc: Thứ 2 – Thứ 7 (8:00 – 17:00)