Tranh chấp hụi (chơi họ, biêu, phường): Cách nhận diện – xử lý – giải quyết đúng luật

Trong đời sống dân sự ở Việt Nam, hụi (hay còn gọi là chơi họ, biêu, phường) là một hình thức huy động vốn phổ biến, mang tính cộng đồng cao, đặc biệt ở nông thôn và tiểu thương thành thị. Tuy nhiên, tranh chấp hụi cũng ngày càng phức tạp, xảy ra thường xuyên do mất khả năng đóng hụi, giựt hụi, hoặc hụi không minh bạch.

Vậy tranh chấp hụi là gì? Xử lý theo quy định pháp luật ra sao? Có thể kiện ra Tòa không? Bài viết dưới đây sẽ cung cấp cái nhìn toàn diện, giúp bạn hiểu đúng – làm đúng – xử lý đúng luật nếu không may gặp phải tình huống liên quan đến tranh chấp hụi.

---

1. Hụi là gì?

Hụi là hình thức góp tiền hoặc tài sản theo chu kỳ, do một nhóm người tự nguyện tham gia, do một người làm chủ hụi đứng ra tổ chức. Vào mỗi kỳ, một người sẽ được “hốt hụi”, tức nhận toàn bộ số tiền đóng góp, theo thỏa thuận (có thể bốc thăm, ưu tiên người cần gấp, hoặc người trả lãi cao hơn).

Hụi tồn tại với nhiều tên gọi khác nhau: họ, phường, biêu, bể hụi… và thường không có sự giám sát của pháp luật nếu không lập văn bản rõ ràng.

---

2. Tranh chấp hụi là gì?

Tranh chấp hụi là các mâu thuẫn, xung đột hoặc bất đồng phát sinh giữa các thành viên trong dây hụi (còn gọi là họ, biêu, phường) liên quan đến việc góp hụi, hốt hụi, trả hụi hoặc quản lý dòng tiền hụi. Dù hụi là hình thức góp vốn dân sự tự nguyện, nhưng khi không có sự minh bạch, thiện chí hoặc vi phạm cam kết giữa các bên, tranh chấp có thể xảy ra và gây hậu quả nghiêm trọng.

Trong thực tế, tranh chấp hụi thường diễn ra giữa người chơi hụi với chủ hụi, hoặc giữa các hụi viên với nhau. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tranh chấp, phổ biến nhất là:

• Người chơi hốt hụi rồi bỏ không đóng tiếp các kỳ sau, khiến cả dây hụi bị đứt đoạn;

• Chủ hụi ôm tiền bỏ trốn, không tổ chức dây hụi đúng cam kết;

• Xung đột về cách hốt hụi, mức hụi sống (phần lãi người muốn hốt sớm phải trả);

• Thiếu thỏa thuận rõ ràng bằng văn bản, dẫn đến mỗi bên hiểu khác nhau;

• Chủ hụi lập hụi ma, hụi khống để chiếm đoạt tài sản của những người nhẹ dạ, cả tin.

5 Trường Hợp Hợp Đồng Vô Hiệu Thường Gặp Trong Thực Tế

Điểm đáng lo ngại là nhiều dây hụi hoạt động không có giấy tờ, không hợp đồng, chỉ dựa trên lời nói hoặc niềm tin cá nhân, nên khi xảy ra tranh chấp thì rất khó xử lý, khó thu thập chứng cứ, thậm chí bị mất trắng.

Theo quy định của Bộ luật Dân sự 2015, hụi (họ, phường, biêu) được xem là giao dịch dân sự hợp pháp, nhưng phải tuân thủ các nguyên tắc trung thực, thiện chí và không trái pháp luật. Khi một bên vi phạm nghĩa vụ, từ chối thực hiện nghĩa vụ góp hụi hoặc chiếm đoạt tiền hụi, bên bị hại có quyền khởi kiện dân sự hoặc trong trường hợp nghiêm trọng có thể tố giác hình sự.

Tóm lại, tranh chấp hụi là rủi ro rất thường gặp trong các giao dịch dân sự cộng đồng hiện nay, và mỗi người tham gia dây hụi cần có kiến thức pháp lý cơ bản, giấy tờ rõ ràng, và sự thận trọng cần thiết để tránh tổn thất tài sản, tinh thần và thời gian về sau.

---

3. Căn cứ pháp lý điều chỉnh tranh chấp hụi

Dù hụi (họ, phường, biêu) là một hình thức huy động vốn dân sự phổ biến trong xã hội, nhưng nhiều người tham gia vẫn chưa hiểu rõ về cơ sở pháp lý điều chỉnh hoạt động này. Khi xảy ra tranh chấp hụi, việc xác định đúng căn cứ pháp luật là điều kiện tiên quyết để bảo vệ quyền lợi của các bên và xử lý hiệu quả.

Dưới đây là những văn bản pháp luật chính được áp dụng trong việc giải quyết tranh chấp hụi tại Việt Nam:

---

a. Bộ luật Dân sự năm 2015

Từ Điều 471 đến Điều 477 Bộ luật Dân sự 2015 đã quy định cụ thể về hợp đồng góp hụi, họ, biêu, phường. Đây là lần đầu tiên hình thức góp hụi được ghi nhận chính thức trong hệ thống pháp luật dân sự Việt Nam.

Một số nội dung quan trọng:

• Điều 471: Xác định “góp hụi” là hình thức thỏa thuận dân sự giữa nhiều người về việc góp tiền, tài sản định kỳ để luân phiên nhận tiền trong mỗi kỳ.

• Điều 472: Ghi nhận nguyên tắc góp hụi là tự nguyện, bình đẳng, trung thực và thiện chí.

• Điều 474 – 476: Quy định về trách nhiệm của chủ hụi, quyền và nghĩa vụ của người tham gia, và cách xử lý khi có người vi phạm nghĩa vụ góp hụi.

• Điều 477: Cho phép các bên có thể yêu cầu Tòa án giải quyết khi xảy ra tranh chấp, tức là hợp đồng góp hụi có hiệu lực pháp lý tương đương các hợp đồng dân sự khác.

Như vậy, theo Bộ luật Dân sự, việc góp hụi hợp pháp được pháp luật bảo vệ, và người tham gia hụi có quyền yêu cầu bồi thường hoặc khởi kiện khi quyền lợi bị xâm phạm.

---

b. Bộ luật Tố tụng Dân sự năm 2015

Khi không thể tự thỏa thuận, hòa giải, người bị hại có quyền:

• Nộp đơn khởi kiện ra Tòa án nhân dân có thẩm quyền (thường là nơi cư trú của bị đơn hoặc nơi giao dịch hụi diễn ra).

• Thực hiện theo quy trình tố tụng dân sự: khởi kiện – nộp án phí – tham gia hòa giải – xét xử.

Tòa án sẽ xem xét các chứng cứ như: sổ hụi, giấy ghi nợ, tin nhắn, người làm chứng,… để xác định đúng sai và ra phán quyết buộc trả tiền, lãi suất hoặc bồi thường thiệt hại nếu có.

---

c. Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi 2017)

Trong nhiều trường hợp, hành vi vi phạm trong dây hụi không chỉ dừng lại ở mức tranh chấp dân sự, mà còn có dấu hiệu phạm tội hình sự, đặc biệt khi có:

• Hành vi lừa đảo, gian dối ngay từ đầu, chiếm đoạt tiền rồi bỏ trốn;

• Chủ hụi cố tình lập hụi ảo, hụi khống để lừa nhiều người cùng lúc;

• Người chơi hốt hụi rồi không đóng tiếp với mục đích chiếm đoạt;

Lúc này, cơ quan Công an có thể điều tra theo một trong các tội danh sau:

• Điều 174 – Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản

• Điều 175 – Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản

Mức hình phạt có thể lên tới tù chung thân nếu số tiền chiếm đoạt lớn, có tổ chức hoặc gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

---

d. Các quy định liên quan

Ngoài các bộ luật nêu trên, việc giải quyết tranh chấp hụi còn có thể dựa vào:

• Luật Thi hành án Dân sự: Áp dụng khi người bị kiện không tự nguyện thi hành án.

• Luật Giao dịch điện tử: Trong trường hợp giao dịch hụi được thực hiện qua mạng xã hội, tin nhắn điện thoại, chuyển khoản online.

• Luật Công chứng, chứng thực: Nếu hợp đồng hụi có công chứng, việc xử lý tranh chấp sẽ thuận lợi hơn.

---

Tóm lại, hụi là hình thức dân sự hợp pháp nếu được thực hiện minh bạch và có thỏa thuận rõ ràng. Khi xảy ra tranh chấp, các bên hoàn toàn có quyền yêu cầu Tòa án hoặc cơ quan công an giải quyết theo đúng quy định của pháp luật hiện hành. Việc nắm rõ căn cứ pháp lý sẽ giúp người tham gia bảo vệ tốt hơn quyền lợi của mình và hạn chế rủi ro mất mát tài sản.

---

4. Các dạng tranh chấp hụi phổ biến

a. Chủ hụi bỏ trốn, ôm tiền của các thành viên

Đây là trường hợp phổ biến nhất. Chủ hụi sau khi thu tiền từ nhiều người, đặc biệt trong giai đoạn đầu của dây hụi, đột ngột biến mất, không tổ chức hốt hụi hoặc chi trả cho ai.

b. Người chơi hụi không đóng tiền các kỳ sau

Nhiều người tham gia dây hụi để được hốt sớm, nhưng sau khi nhận tiền thì cắt hụi, không đóng tiếp. Điều này khiến những người sau không được hốt, gây thiệt hại cho cả dây.

c. Tranh chấp về điều kiện hốt, lãi suất hụi

Chủ hụi và người chơi mâu thuẫn về mức “hụi sống” (tức phần lãi phải trả nếu muốn hốt sớm), thứ tự hốt, hoặc điều kiện ai được hốt trước.

d. Có hụi viên ảo

Một số chủ hụi tự tạo danh sách người chơi ảo để đẩy nhanh việc hốt hụi và thu tiền, làm tăng lòng tin của người thật.

---

5. Cách giải quyết tranh chấp hụi theo pháp luật

a. Thỏa thuận, hòa giải

• Đây là bước đầu tiên. Các bên nên đối thoại, thỏa thuận hoặc hòa giải để khắc phục thiệt hại.

• Lập biên bản hòa giải nếu có kết quả, có thể dùng làm chứng cứ sau này.

b. Khởi kiện ra Tòa án dân sự

• Nếu hòa giải không thành, người bị thiệt hại có quyền khởi kiện dân sự tại Tòa án nơi cư trú của bị đơn.

• Đơn kiện cần ghi rõ: thông tin các bên, số tiền hụi, số lần đóng, ngày hốt hụi, các bằng chứng như tin nhắn, ghi âm, sổ hụi,…

c. Tố giác hành vi có dấu hiệu hình sự

Nếu có dấu hiệu như:

• Chiếm đoạt số tiền lớn rồi bỏ trốn

• Lừa nhiều người cùng lúc

• Chủ hụi gian dối có tổ chức
  Thì có thể làm đơn tố cáo hình sự đến Công an hoặc Viện Kiểm sát. Hành vi có thể bị truy tố theo:

• Điều 175 – Tội lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản

• Điều 174 – Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản

---

6. Bằng chứng quan trọng khi xảy ra tranh chấp hụi

Khi xảy ra tranh chấp hụi, đặc biệt là trong trường hợp phải khởi kiện ra Tòa án hoặc tố giác hình sự, việc thu thập và cung cấp bằng chứng đầy đủ, rõ ràng là yếu tố quyết định thành – bại của vụ việc. Bằng chứng không chỉ giúp chứng minh có giao dịch hụi xảy ra, mà còn thể hiện được quyền lợi bị xâm phạm và trách nhiệm của người vi phạm.

Dưới đây là các loại bằng chứng quan trọng cần chuẩn bị:

• Sổ hụi, giấy thỏa thuận góp hụi: Nếu dây hụi có văn bản ghi rõ tên các hụi viên, số tiền đóng, ngày hốt hụi,… thì đây là chứng cứ cực kỳ mạnh, được Tòa án chấp nhận.

• Giấy biên nhận tiền mặt, sao kê chuyển khoản: Thể hiện quá trình góp hụi định kỳ, chứng minh mối quan hệ tài chính giữa các bên.

• Tin nhắn, cuộc gọi, email, hình ảnh trao đổi qua mạng xã hội (Zalo, Facebook): Dù là bằng chứng điện tử nhưng có giá trị nếu được in sao, trích xuất hợp lệ và phù hợp nội dung tranh chấp hụi.

• Người làm chứng: Các hụi viên khác có thể đứng ra xác nhận giao dịch, tình trạng hốt hụi, mức lãi và hành vi vi phạm.

• Thông tin cá nhân người vi phạm: Họ tên, địa chỉ, số CCCD, nơi làm việc,… phục vụ cho việc xác minh và thi hành án sau này.

Lưu ý, cần thu thập bằng chứng càng sớm càng tốt, tránh trường hợp bị xóa, mất dữ liệu hoặc người vi phạm bỏ trốn. Khi đầy đủ chứng cứ, người bị hại sẽ có cơ sở vững chắc để đòi lại quyền lợi hoặc yêu cầu xử lý người vi phạm theo pháp luật.

---

7. Hụi có hợp pháp không?

Theo Bộ luật Dân sự 2015, hụi là giao dịch hợp pháp nếu:

• Có sự thỏa thuận tự nguyện

• Không nhằm mục đích cho vay nặng lãi

• Không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội

Tuy nhiên, vì không có cơ chế quản lý rõ ràng, nên khi xảy ra tranh chấp hụi, quyền lợi người chơi hụi không được đảm bảo tuyệt đối nếu không có văn bản rõ ràng.

Trùng đóng bảo hiểm xã hội: 1 số cách xử lý đúng luật

---

8. Rủi ro khi tham gia hụi và cách phòng tránh

Mặc dù chơi hụi là hình thức góp vốn xoay vòng giúp tiết kiệm và huy động tiền nhanh chóng, nhưng nếu không cẩn trọng, người tham gia rất dễ rơi vào tình trạng mất trắng tài sản, thậm chí vướng vào tranh chấp pháp lý kéo dài. Dưới đây là các rủi ro phổ biến khi chơi hụi và biện pháp phòng tránh hiệu quả:

Rủi ro thường gặp khi tranh chấp hụi

• Chủ hụi bỏ trốn hoặc ôm tiền hụi biến mất, không tổ chức hốt hụi, gây thiệt hại lớn cho cả dây.

• Người chơi hốt hụi rồi không đóng tiếp, dẫn đến dây hụi đổ vỡ, các hụi viên sau không nhận được tiền.

• Lập hụi khống, có hụi viên ảo, chủ hụi lợi dụng lòng tin để lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

• Không có giấy tờ, cam kết rõ ràng, nên khi xảy ra tranh chấp rất khó chứng minh, dẫn đến mất quyền lợi.

• Tham gia hụi online qua mạng xã hội, dễ bị kẻ xấu lợi dụng lừa đảo qua hình thức huy động vốn đa cấp trá hình.

Cách phòng tránh việc Tranh chấp hụi

• Chỉ tham gia dây hụi có uy tín, do người quen biết tổ chức, và có người chơi rõ ràng.

• Lập văn bản thỏa thuận góp hụi bằng giấy hoặc điện tử, ghi rõ kỳ đóng, cách hốt, mức hụi sống…

• Giữ lại đầy đủ bằng chứng góp tiền: hóa đơn, chuyển khoản, tin nhắn trao đổi.

• Không tham gia nhiều dây hụi cùng lúc, đặc biệt các dây có lãi suất quá cao, không minh bạch.

• Nên tham khảo ý kiến luật sư nếu chơi hụi với số tiền lớn hoặc trong thời gian dài.

Thận trọng khi chơi hụi chính là cách bảo vệ tài sản và tránh rủi ro pháp lý cho bản thân và gia đình.

---

9. Dịch vụ luật sư hỗ trợ giải quyết tranh chấp hụi

Khi tranh chấp hụi vượt ngoài tầm kiểm soát, người tham gia hụi nên:

• Tìm đến luật sư dân sự để được tư vấn đầy đủ về quyền lợi, trách nhiệm pháp lý.

• Luật sư có thể soạn đơn khởi kiện, tố giác tội phạm, đại diện đàm phán hoặc tham gia tố tụng tại Tòa.

• Giúp xác định nên theo hướng dân sự hay hình sự, đồng thời thu thập chứng cứ phù hợp.

---

10. Kết luận Tranh chấp hụi

Tranh chấp hụi là rủi ro pháp lý phổ biến nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh nếu người tham gia có hiểu biết pháp luật và sự cẩn trọng. Khi xảy ra tranh chấp hụi, cần nhanh chóng hành động: thu thập chứng cứ, làm đơn khởi kiện hoặc tố cáo, và đặc biệt là tìm đến luật sư chuyên môn để được hỗ trợ đúng pháp lý.

---

Thông tin liên hệ

Văn phòng Luật sư Châu Đốc – Chi nhánh Bình Dương
📍 Địa chỉ: 92/49/7/20 Nguyễn Thị Chạy, khu phố Chiêu Liêu, phường Tân Đông Hiệp, thành phố Dĩ An, tỉnh Bình Dương.
📞 Điện thoại: 0987 79 16 32
✉️ Email: luattamduc.law@gmail.com
🌐 Website: luattamduc.vn
🎥 TikTok: luatsutuvantphcm
🕒 Thời gian làm việc: Thứ 2 – Thứ 7 (8:00 – 17:00)